"Atmosferyczna kolej" - ten ciekawy pomysł na alternatywny sposób napędzania składów wywodzi się z wiktoriańskiej Anglii. Opierał się on na wykorzystaniu wysokiego ciśnienia powietrza w tubie znajdującej się pomiędzy szynami.
Wewnątrz niej montowano tłok, przymocowany od spodu do pociągu. Na obu końcach tuby umieszczono stacje specjalnych pomp – na początku trasy wdmuchujących powietrze pod bardzo dużym ciśnieniem, a na jej końcu – wypompowujących je i tworzących próżnię.
Transport przy wykorzystaniu ciśnienia powietrza został po raz pierwszy zaproponowany przez George’a Medhursta w 1799 r. Ponad 40 lat później pierwszy testowy tor kolei atmosferycznej zbudowano w Zachodnim Londynie (ówczesne Wormwood Scrubs).
W latach 1844 – 1854 funkcjonowała kolej atmosferyczna (Dalkey Atmospheric Railway) w Dublinie. Jej trasa mierzyła 2,82 km, a w jej stworzenie zaangażował się Charles Vignoles (twórca m.in. szyny o przekroju używanym do dziś). W 1846 r. uruchomiono kolej tego typu na trasie pomiędzy londyńskimi Croydon i Forest Hill. Natrafiono jednak na wiele problemów technicznych związanych z jej obsługą i utrzymaniem. Zaledwie rok później stało się to powodem rezygnacji z kolei atmosferycznej w Londynie. Doświadczenia te zostały jednak wykorzystane podczas budowy trasy łączącej Exeter z Newton w 1847 r. Skonstruowano wówczas kolej atmosferyczną o torze o długości 32 km, ze stacjami pomp powietrza znajdującymi się co 4,8 km. Pociągi mogły rozwijać na niej prędkość nawet 112 km/h, zazwyczaj jednak jeździły z szybkością ok. 65 km/h. Były one napędzane powietrzem tłoczonym do tuby o średnicy 38 i 56 cm. Tutaj również pojawiły się problemy – kolej atmosferyczna okazała się o wiele droższa od parowej, a utrzymywanie tuby w stanie zapewniającym jej szczelność (musiała być regularnie smarowana łojem) było bardzo pracochłonne. Jej eksploatację zakończono w 1848 r. Do dziś zachował się niewielki fragment torów wraz z tubą, a także stacje pomp.
Podobne eksperymenty przeprowadzono także we Francji (8,5-km linia w Paryżu, 1847-1860) oraz w USA (Nowy Jork, 1870 – 1873), a także w Brazylii i Dżakarcie.
Kontynuujemy mini-cykl tekstów przedstawiających w zwięzły sposób stosunkowo mało znane, niezwykłe epizody z historii kolejnictwa. Kolejne przykłady alternatywnej kolei z przeszłości, już wkrótce w dziale "Technika" RK.
Zobacz też:
Zapisz
się do newslettera:
