W końcu będzie umowa wieloletnia z PLK? Zakłada ją Plan Morawieckiego

Na stronie 238 Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, w dziale „Projekty Strategiczne” znalazły się cztery punkty dotyczące kolei. Pierwszy to Krajowy Program Kolejowy a drugi – program modernizacji dworców. Oba znane są w dość szerokim zakresie. Trzeci program – unowocześnienie parku taboru kolejowego – można identyfikować z Luxtorpedą 2.0.

Dość niespodziewanie czwartym projektem strategicznym jest „Program wieloletni w zakresie finansowania kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową, w tym jej utrzymania i remontów – przyczyniający się do poprawy dostępności transportowej i spójności komunikacyjnej poszczególnych regionów kraju." To bardzo istotna deklaracja SOR – szczególnie w kontekście dotychczasowych problemów z podpisaniem umowy.

Eksperci od lat nie mają wątpliwości – odpowiednio skonstruowana umowa wieloletnia pozwoli planować utrzymanie infrastruktury w rozsądnym – dłuższym niż jeden rok – okresie, co przełoży się na wyższą jakość planowania i duże oszczędności. Z drugiej strony, nadzorujące kolej Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa będzie mogło wymagać od PLK utrzymania konkretnych standardów. Zresztą kolejne ministerstwa odpowiedzialne za kolej wcale nie były umowie przeciwnie – zapowiadało ją Ministerstwo Infrastruktury (i to już w 2011 roku) i Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (w 2015 roku). Prace nad nią podjęło też obecne Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa (w  2016 roku). Praktycznie za każdym razem zgody na przygotowanie umowy nie dawał jednak minister finansów.

Teraz jednak sytuacja się zmienia – minister finansów Mateusz Morawiecki jest jednocześnie ministrem rozwoju, a opublikowana przez niego Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju wprost mówi o umowie wieloletniej. Jak zauważa rzecznik MIB Szymon Huptyś, przygotowanie programu dotyczącego utrzymania infrastruktury kolejowej jest wymogiem wynikającym z postanowień nie tylko Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju, ale „przede wszystkim z postanowień Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego”.

Umowa będzie obowiązywać do 2023 roku

Prace nad programem wieloletniego utrzymania prowadzi Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. – Program ustanawia ramy finansowe oraz warunki realizacji zamierzeń państwa w zakresie zarządzania infrastrukturą kolejową, w tym działalności utrzymaniowo-remontowej, przewidywane do wykonania do roku 2023 – informuje Huptyś. Jak zapewnia, propozycje dotyczące treści programu są roboczo konsultowane z PKP Polskie Linie Kolejowe (największym zarządcą sieci kolejowej) oraz z Ministerstwem Finansów.

Zdaniem MIB, okres obowiązywania programu powinien być zgodny z okresem umowy wieloletniej dotyczącej dofinansowania kosztów zarządzania infrastrukturą kolejową, dlatego zgodnie z dyrektywą będzie to nie mniej niż 5 lat. Jednocześnie, aby zapewnić pełną kompatybilność cezury czasowej programu inwestycyjnego (KPK) i terminu wydatkowania środków UE, określono termin końcowy programu utrzymaniowego na rok 2023.

Pierwszy etap prac zakończony

Rzecznik MIB przypomina, że zakończono już pierwszy etap prac – przeprowadzenie weryfikacji wszystkich odcinków i linii będących w zarządzie PKP PLK i przygotowanie projektu kategoryzacji utrzymaniowej. – Działania te miały na celu zrozumienie i dostosowanie jakości usług do potrzeb przewoźników kolejowych, użytkowników infrastruktury kolejowej oraz pasażerów. Szczególną uwagę poświęcono liniom o niskiej pracy przewozowej, które często odgrywają istotną rolę komunikacyjną dla społeczności lokalnych – zapewnia Huptyś.

Kolejny, realizowany obecnie etap stanowi opracowanie analiz finansowych przygotowywanego programu oraz oszacowanie jego kosztów, z uwzględnieniem wypracowanej kategoryzacji. – Po zakończeniu etapu analitycznego, dla tak przygotowanego programu utrzymaniowego, przeprowadzony zostanie proces legislacyjny, w tym uzgodnienia społeczne – deklaruje rzecznik.

Nie ma zagrożenia dla środków unijnych

Ponieważ obowiązek podpisania kontraktu wieloletniego wynika z przepisów unijnych, pojawia się coraz więcej pytań o to, czy jego przedłużający się brak nie wpłynie na certyfikację środków unijnych. Ministerstwo Rozwoju zapewnia „Rynek Kolejowy”, że nie ma takiego zagrożenia, ponieważ nad programem pracuje już Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa we współpracy z Ministerstwem Finansów. – Środki unijne na kolej są bezpieczne. W ubiegłym roku została dokonana zmiana w ustawie o transporcie kolejowym, która wskazuje, że dofinansowanie działalności zarządcy infrastruktury jest przekazywane na podstawie programu wieloletniego – odpowiada Paweł Nowak z departamentu komunikacji MR. – Pozostajemy w roboczym kontakcie z Komisją Europejską, która wie, że trwają prace nad programem – uspokaja.