Czy jest sens porównywać ceny biletów PKP IC i DB?

Zapowiedź i wprowadzenie podwyżki cen biletów PKP Intercity odbiły się ogromnym echem. Choć nie jest to największy przewoźnik w kraju, ani tym bardziej nie pierwszy, który podniósł ceny, to ogólnokrajowy zasięg jego połączeń sprawia, że podwyżką interesują się wszyscy. Nie brakuje apeli polityków o wstrzymanie podwyżki czy pytań o jej zasadność.

Dziś podczas dyskusji w sejmie część posłów opozycji wytykała rządowi, że “Niemcy płacą mniej za bilety kolejowe niż Polacy”. Dziennikarze i komentatorzy bardzo często porównują za to ceny biletów na jeden pociąg Pendolino do słynnego już biletu za 49 euro w Niemczech. Jak do tego doszło? I dlaczego oba twierdzenia są nieuprawnione?

Przykład konkretny. Źle sprawdzony

Zaczęło się od artykułu w Business Insider Polska o znaczącym tytule “PKP tak zaktualizowały ceny, że Niemcy mają tańsze bilety kolejowe”. Autor przytacza w nim przykładowe ceny biletów na arbitralnie wybrane połączenia w Niemczech i w Polsce na dzień 20 stycznia 2023 roku. – Trasę Warszawa – Kraków można porównać do połączenia Berlin – Hamburg. W obu przypadkach dystans kilometrowy jest podobny – i w obu przypadkach są to dwa największe miasta w kraju. Na przykład przejazdy z Warszawy do Krakowa i tak były do tej pory drogie, bo kosztowały 169 zł w drugiej klasie. Teraz to już prawie 200 zł, a w klasie pierwszej ponad 300 zł. Jeśli chcielibyśmy pojechać pociągiem DB z Berlina do Hamburga 20 stycznia, zapłacimy niecałe 40 euro – czyli w przeliczeniu 187 zł – czytamy.

Jednak mimo arbitralnych kryteriów wystarczy chwila, żeby zobaczyć, że… ceny te i tak nie zostały dokładnie sprawdzone. W dniu publikacji wspomnianego artykułu na trasę Berlin – Hamburg można było znaleźć bilety Deutsche Bahn w cenach od 29,9 euro (a nie 40 euro) do 73,3 euro w Eurocity, czyli 343 złotych. Z kolei bilety PKP Intercity kosztowały dotąd od 59,5 zł do 169 zł, a po podwyżce to od 76 zł do 199 zł. To oznacza najniższą cenę 16 euro – wciąż taniej niż w Niemczech. Oczywiście w kategorii Intercity – w Niemczech nie ma bowiem pociągów dotowanych. Jednak wyłączanie z porównania pociągów dotowanych, które w Polsce są, nie ma sensu – w końcu w Niemczech obniżono np. stawki dostępu do torów. Model transportu jest po prostu inny. 

Szczególnie dziwne jest pominięcie w porównaniu cen na pociągi FlixTrain. Tu rzeczywiście cena ledwie 8 euro byłaby najniższa nawet w Polsce; ten aspekt jednak pominięto, skupiając się na DB. Nawiasem mówiąc, brak konkurencji na torach wytknęło zresztą Polsce po raz kolejny stowarzyszenie przewoźników AllRail.

Oczywiście różnic między Polską a Niemcami jest więcej. Nawet przyjmując karkołomne założenie, że z porównania wyłączamy połączenia dotowane, których nie ma w Deutsche Bahn (choć przecież przewoźnik ten również jest wspierany przez państwo), to jak słusznie zwrócił uwagę Kacper Świsłowski z Greenews.pl, że nie należy porównywać ceny biletu Super Sparpreis do biletu PKP Intercity, bo nie obejmuje ona miejscówki za 4,5 euro, która nie jest obowiązkowa (w PKP jest w cenie biletu) oraz nie umożliwia zwrotu biletu, co w PKP Intercity jest w standardzie.

Porównywane są najczęściej ceny "gołego" biletu w Deutsche Bahn, sam się na to nacinałem. A oto dlaczego:
39,90 euro, pojawiające się w porównaniach, to Super Sparpreis, bardzo niepewna opcja dla podróżującego. Co jest nie tak z biletem Super Sparpreis? Nie da się go anulować.

— Kacper Świsłowski (@k_swislowski) January 11, 2023

Czym jeszcze się różnimy? W Niemczech nie ma np. zniżek ustawowych, które wielu grupom podróżnych, choćby studentom, pozwalają przemieszczać się po Polsce znacznie taniej. Są za to bardzo popularne oferty Bahncard, które pozwalają znacząco obniżyć opłaty za bilety osobom często jeżdżącym. Im głębiej zejdziemy w porównaniach, tym bardziej oba systemy się różnią, ale trudno uzasadnić stwierdzenie, że niemiecka kolej jest tańsza od polskiej. Jest tylko szybsza, wygodniejsza i częściej kursuje – choć spóźnia się akurat tak samo często.

Niestety, po artykuł Business Insidera sięgnął popularny program TVN Fakty, i posługując się błędnymi samymi wyliczeniami rozpropagował tezę o droższych biletach w Polsce niż w Niemczech. Dziś takie wypowiedzi usłyszeliśmy nawet w sejmie.

📌@ZandbergRAZEM: Podwyżek cen biletów kolejowych można było uniknąć.
- Jest gotowy pakiet propozycji @PolaMatysiak.
Widzę, że min. @AMAdamczyk jest zdezorientowany i chyba nie wie, o co chodzi.
- Posłanka Matysiak na pewno chętnie pana wyedukuje i powie, w jaki sposób to zrobić. pic.twitter.com/u4ej3tVFCI

— Lewica News 🗞️📻📺 (@Lewica_News) January 11, 2023

Bilet za 49 euro NIE objąłby Intercity

Wśród dziennikarzy, polityków i komentatorów pojawia się w ostatnich dniach jeszcze bardziej błędne porównanie – cen na Pendolino do biletu za 49 euro, następcy biletu za 9 euro.

W ogóle nie rozumiem dlaczego Niemiec może mieć bilet miesięczny na wszystkie pociągi za 49 euro, a ja za podróż Warszawa - Gdańsk na weekend muszę wybulić prawie 100 euro🤷‍♀️

— Dominika Długosz (@domi_dlugosz) January 11, 2023

Wejdzie on w życie w Niemczech w kwietniu. Podobnie jednak jak jego poprzednik, obejmie tylko transport miejski i regionalny. Jego odpowiednik w Polsce objąłby zatem wszystko, tylko nie pociągi uruchamiane przez PKP Intercity.

Warto na koniec dodać, że wszelkie takie porównania, nie uwzględniające siły nabywczej, nie mają sensu. Dla przeciętnego Niemca bilety kolejowe są tańsze niż dla przeciętnego Polaka, biorąc pod uwagę to, ile zarabia. Ale tak samo było przed podwyżką. 

Aktualizacja: Superpromo wróciło do Pendolino

Zaledwie jeden dzień trwała zaskakująca sytuacja, w której wszystkie bilety na połączenia EIC i EIP PKP Intercity sprzedawane były w maksymalnych cenach. W systemie już są bilety na Pendolino nawet od 49 złotych.