Łódź: Czy fundamenty synagogi opóźnią budowę tunelu?

Wiadomość o odsłonięciu fundamentów jako pierwszy podał profil łódzkiego przewodnika turystycznego Łódź Zwana Pożądaniem. Temat podjęły lokalne media. Łódzka Gmina Wyznaniowa Żydowska początkowo uznała fakt, że o odsłonięciu fundamentów inwestor nie poinformował opinii publicznej, za naruszenie prawa. – Domagamy się również powiadomienia organów ścigania oraz wezwania inwestora do złożenia wyjaśnień w przedmiocie naruszenia prawa – napisali przedstawiciele GWŻ w pierwszym stanowisku. W kolejnym piśmie do wojewódzkiego konserwatora zabytków wspólnota złagodziła swoje stanowisko, nadal jednak oczekuje objęcia znaleziska „szczególnym nadzorem archeologicznym” oraz wstrzymania robót budowlanych do czasu zakończenia badań.

PKP PLK: Współpracujemy z konserwatorem

Rzecznik prasowy PKP PLK Mirosław Siemieniec informuje, że – zgodnie z przepisami art. 32 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – natrafienie na pozostałości Wielkiej Synagogi wymagało wstrzymania robót mogących mieć wpływ na odkryte fundamenty. Nie dostaliśmy odpowiedzi na pytanie o możliwy wpływ tego faktu na harmonogram inwestycji (termin rozliczenia pozyskanych na nią funduszy unijnych upływa z końcem 2023 r.).

– Miejsce zostało odpowiednio zabezpieczone przez wykonawcę. Prace archeologiczne prowadzi wojewódzki konserwator zabytków przy użyciu wszystkich dostępnych środków – mówi nasz rozmówca. Po ich zakończeniu (dokładny termin będzie zależał – między innymi – od warunków pogodowych) zostanie przygotowany raport, na podstawie którego – we współpracy z konserwatorem – zostaną podjęte dalsze decyzje co do losów odsłoniętych fundamentów. Nie wiadomo na razie, czy docelowo zostaną one zachowane, czy też rozebrane.

Siemieniec zapewnia, że inwestor zawczasu zabezpieczył się na wypadek dokonania odkryć archeologicznych podczas prac. – W umowie z wykonawcą przewidziana jest stała współpraca wykonawcy z konserwatorem zabytków oraz udział archeologów w sytuacjach, które takich działań będą wymagać – informuje.

Konserwator: Nie wiemy, kiedy skończymy badania

Łódzki magistrat twierdzi, że nie może podjąć w sprawie synagogi żadnych decyzji. – Kwestia przyszłości pozostałości po synagodze oraz ich ewentualne zagospodarowanie stanowią przedmiot kompetencji Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków – mówi Aleksandra Hac z Biura Prasowego Urzędu Miasta Łodzi.

– Pracownicy WUOZ w Łodzi na bieżąco monitorują postępy w prowadzonych badania archeologiczne przy al. Kościuszki 2 – zapewnia specjalista do spraw komunikacji WUOZ Daria Błaszczyńska. – Wszelkie decyzje dotyczące zabezpieczenia i sposobu eksponowania reliktów synagogi zostaną podjęte po zakończeniu badań archeologicznych. Niestety, ze względu na trudne warunki atmosferyczne nie można na tę chwilę podać dokładnego terminu ich zakończenia – dodaje

Przedstawicielka urzędu podkreśla, że łódzki wojewódzki konserwator zabytków zawsze dbał i wspierał działania mające na celu zachowanie wielokulturowego świadectwa Łodzi. – WUOZ jest w stałym kontakcie z Gminą Wyznaniową Żydowską w Łodzi w związku ze wszystkimi toczącymi się postępowaniami, które w jakikolwiek sposób mogą być związane z pamiątkami kultury żydowskiej. Na uwadze należy mieć jednak fakt, że ŁWKZ działa na podstawie i w granicach m. in. przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego, które określają prawa i obowiązki stron postępowania i organu go prowadzącego – zaznacza Błaszczyńska. Stroną postępowania nie jest natomiast GWŻ, która przed kilkunastu laty sprzedała teren po dawnej synagodze prywatnemu inwestorowi.

Synagoga u zbiegu al. Kościuszki (wówczas – Promenady) i ul. Zielonej została wybudowana w latach 1881-1887. Była nazywana „Synagogą Wielką”, „Reformowaną” bądź „Postępową” – w nabożeństwach uczestniczyli Żydzi zasymilowani, dalecy od ortodoksyjnego judaizmu, przeważnie przedstawiciele łódzkiej burżuazji. Zaprojektowana przez Adolfa Wolffa budowla w stylu mauretańskim miała wielką wartość architektoniczną – uważano ją za jedną z najpiękniejszych łódzkich świątyni wszystkich wyznań. W listopadzie 1939 r. została podpalona przez hitlerowskich okupantów, a wiosną 1940 r. – rozebrana.