Branżowy projekt ustawy o Funduszu Kolejowym opublikowany

Od niemal dwóch lat przetargi na duże inwestycje kolejowe nie są rozstrzygane ze względu na wstrzymanie funduszy unijnych. To z kolei powoduje wytworzenie kolejnego “dołka” - luki inwestycyjnej między unijnymi perspektywami budżetowymi. – Dziś sytuacja jest podobna, jak w latach 2015-2016, acz zgoła inna: szuflady z projektami są pełne, ale konto puste. Bez stabilnego finansowania, którego brakuje od lat, kolej nie będzie atrakcyjna ani dla przemysłu, ani dla pasażera, ani dla pracowników – mówiła podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego Marita Szustak.

Apele o mechanizm finansowania pomostowego są ponawiane od dawna. Teraz IGTL wspólnie z Forum Kolejowym Railway Business Forum przygotowały i opublikowały rewolucyjny projekt ustawy o Funduszu Kolejowym; można się z nim zapoznać tutaj.- Ustawa jest prosta i krótka, ale ma kolosalne znaczenie dla branży stabilizując i zwiększając fundusze na rozwój infrastruktury. To pozwoli na dodatkowe zadania inwestycyjne. Będzie także sprawdzianem intencji tych wszystkich, którzy mówią o potrzebie wyrównywania warunków finansowych dla kolei względem infrastruktury drogowej – podkreśla Adrian Furgalski, przewodniczący zarządu Railway Business Forum.

Proste, ale skuteczne rozwiązanie

Co warto podkreślić, rozwiązanie jest proste i nie spowoduje wcale znaczących zmian w ogólnych kwotach przeznaczanych na inwestycje. Zakłada ono bowiem zmianę struktury wydatków z wpływów z opłaty paliwowej, obecnie zasilających głównie fundusze drogowe. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, w efekcie do dyspozycji PKP Polskie Linie Kolejowe będą mogły być pozostawione większe środki z przeznaczeniem na bieżące finansowanie zadań inwestycyjnych ujętych w Krajowym Programie Kolejowym (KPK), w szczególności prefinansowanie projektów, których docelowym źródłem finansowania będą środki z funduszy UE.

W zbliżony sposób realizowane są od lat inwestycje drogowe, dzięki temu zarówno finansowanie, jak i prowadzenie tych inwestycji jest stabilne. Na kolei, w sytuacji opóźniających się procedur zatwierdzenia programów operacyjnych oraz Krajowego Planu Odbudowy (KPO), odsuwany jest w czasie moment zatwierdzenia nowego KPK obejmującego perspektywę 2021 – 2027. W tej sytuacji PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. nie ma możliwości zaciągania zobowiązań niezbędnych do realizacji rozstrzygniętych przetargów. W ten sposób na przełomie unijnych perspektyw finansowych mamy do czynienia z zapaścią inwestycyjną, która działa destrukcyjnie na krajowy rynek wykonawczy i polski przemysł - podsumowują projektodawcy.

Potrzebne kolejne kroki

Jak czytamy, rozwiązanie w przedkładanym projekcie zmiany ustawy o Funduszu kolejowym ma charakter interwencyjny w sytuacji kryzysu i braku rozstrzygania nowych przetargów przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zadłużenie FK w wysokości kilkunastu miliardów złotych i zatwierdzenie KPK w tymczasowej wersji, wymaga decyzji Rady Ministrów i istotne jest stworzenie pewnych instrumentów prawnych ułatwiających takie działanie. Docelowo konieczne jest także wprowadzenie systemowych zmian m.in. zasad pobierania i wysokości opłat za dostęp do infrastruktury, w celu niwelacji różnic w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych w transporcie drogowym oraz kolejowym - przewidują wnioskodawcy. Dlatego też proponują również emisję obligacji na rzecz Funduszu Kolejowego z przeznaczeniem na prefinansowanie inwestycji unijnych w wysokości ok 15 miliardów złotych, wprowadzenie w Funduszu Kolejowym możliwości rolowania długu na zasadach analogicznych do Krajowego Funduszu Drogowego oraz ustanowienie refundacji z funduszy UE w projektach PKP Polskie Linie Kolejowe jako przychodu Funduszu Kolejowego.

Proponowane zmiany wskazują dodatkowe źródła zasilenia Funduszu Kolejowego, które obejmują m.in. refundację ze środków unijnych, dotacje i pożyczki z budżetu państwa. Jest to rozwiązanie identyczne z już funkcjonującym w przypadku KFD. Wprowadzony został również otwarty katalog „innych źródeł finansowania” jak chociażby środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), którego działalność nakierowana jest, przede wszystkim, na realizację zadań związanych z procesem zmian klimatycznych oraz walką z zanieczyszczeniem powietrza. Zakładając przyszłą zmianę dokumentów programowych funduszy zarządzanych przez NFOŚiGW, możliwe będzie pozyskanie do FK również środków pochodzących z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), w tym w przypadku objęcia tym systemem transportu drogowego. Ponadto zaproponowana została zmiana wysokości opłaty paliwowej przekazywanej na rzecz Funduszu Kolejowego. Dotychczasowa wysokość tej opłaty (19,45%) nie wspiera w sposób wystraczający rozwoju transportu kolejowego. 

Ze szczegółowym projektem ustawy można zapoznać się tutaj.