Upadek kolei w Paragwaju

Jeszcze kilka lat temu na przedmieściach Asunción można było spotkać dymiący parowóz ze składem pociągu turystycznego, co było niezwykłą atrakcją i symbolem wieloletniej tradycji kolei na kontynencie południowoamerykańskim. Dawny dworzec główny w stolicy kraju pełnił zaś funkcje muzeum kolejnictwa. Dziś dworzec jest zamknięty na głucho i popada w ruinę, a wygaszony parowóz można oglądać już tylko jako eksponat na peryferyjnej stacji Jardín Botánico.

Maskarady i walki byków z okazji uruchomienia pociągów

Inicjatorem i propagatorem budowy kolei żelaznej w Paragwaju był pierwszy prezydent Carlos Antonio López, który w 1854 roku zatrudnił angielskich inżynierów do opracowania projektu budowy pierwszej linii z Asunción do Paraguarí. Dwa lata później zatrudniono wojsko do prac przy budowie infrastruktury, a w tym samym czasie w Anglii powstawały lokomotywy i wagony do obsługi przyszłej linii. Pierwszy, czterokilometrowy odcinek trasy z Asunción do Trynidadu został oddany do użytku w czerwcu 1861 roku. Sześć miesięcy później pociągi dojeżdżały do Luque, a w latach 1862-1864 tor dociągnięto do miasteczek Areguá i Pirayú.

Uruchomienie kolei żelaznej, która w tamtych czasach była cudem techniki, stało się źródłem niezwykłego zainteresowania i fascynacji wśród lokalnej ludności. Pragnienie przejażdżki żelaznym kolosem było tak wielkie, że już w pierwszym miesiącu trzeba było podwoić liczbę kursów, aby pociągi mogły zabrać wszystkich chętnych. W miasteczkach z okazji uruchomienia pociągów organizowane były tańce i maskarady. W Trynidadzie z tej okazji odbyły się nawet walki byków.

Katastrofa budowlana zatrzymała pociąg turystyczny

Dalszą rozbudowę kolei na długie lata przerwał w 1864 roku wybuch wojny paragwajskiej, w której zginęło niemal 3/4 ludności całego kraju. Po dwudziestu latach wznowiono prace przy rozbudowie linii i odbudowie odcinków zniszczonych w pożodze wojennej.

W 1887 roku udziały w kolejach Paragwaju przejął brytyjski koncern The Paraguay Central Railway. W latach 1887-1915 wybudowano nowe odcinki linii do San Salvador z odgałęzieniem do Abaí. W roku 1959 koncern The Paraguay Central Railway wstrzymał kursowanie pociągów pasażerskich, co w efekcie doprowadziło do nacjonalizacji kolei. Od tego czasu kolej zaczęła tracić na znaczeniu, postępował regres w przewozach towarów i osób, a stan infrastruktury pogarszał się z roku na rok. W 1988 r. archaiczna kolej obsługiwała jeszcze 367 km tras, pociągi były prowadzone przez lokomotywy parowe i nie stanowiły już żadnej konkurencji dla błyskawicznie rozwijającego się transportu drogowego. Z pociągów pasażerskich korzystali nieliczni, składy towarowe przewoziły przede wszystkim produkty rolne.

Z początkiem XXI wieku powołano do życia spółkę Ferrocarriles del Paraguay S.A. i opracowano plan restrukturyzacji kolei, który nigdy nie został wdrożony. W 2006 r. zlikwidowano wszystkie połączenia pasażerskie, a kilka lat później także towarowe, zostawiając kursujący raz w tygodniu pociąg turystyczny. Pociąg Tren del Lago prowadzony stuletnią lokomotywą parową stał się niezwykłą atrakcją turystyczną kraju. Kursy odbywały się w każdą niedzielę ze zlokalizowanej na przedmieściach stolicy stacji Jardin Botánico do oddalonego o 23 kilometry miasteczka Areguá.

Los pociągu, będącego ostatnim tchnieniem kolei żelaznej w Paragwaju, przypieczętowało zawalenie się w 2009 roku jednego z mostów na trasie. Przeprawy nie odbudowano. Tor wychodzący ze stacji Jardín Botánico został zaasfaltowany przy okazji naprawy jezdni, a wygaszony parowóz wraz z wagonami pociągu turystycznego stoją do dziś przy peronie podmiejskiej stacji.

Wielkie wizje i szynobus przez granicę

Od czasu upadku kolei władze Paragwaju snują huraoptymistyczne wizje odbudowy infrastruktury i przedstawiają wielomiliardowe projekty, które mają uczynić kraj kolejowym eldorado. Rządowych wizji nie należy raczej traktować poważnie, bowiem za słowami nie stoją żadne realne projekty czy studia wykonalności. Jedyne, co udało się zrealizować w ostatnich latach, to uruchomienie szynobusu, przewożącego pasażerów przez granicę paragwajsko-argentyńską z miasta Encarnación do Posadas.

Symbolem dawnej świetności kolei żelaznej w Paragwaju i jej rychłego upadku w XXI wieku pozostaje niszczejący stołeczny dworzec i wygaszony parowóz na przedmieściach Asunción.