Senat przyjął kontrowersyjną ustawę o publicznym transporcie zbiorowym wprowadzając do niej 53 poprawki. Za jej przyjęciem głosowali wszyscy obecni na sali – 93 senatorów. Nowa ustawa ma uporządkować funkcjonowanie i organizację transportu zborowego. Jednak w trakcie sejmowych prac nad nią pojawiły się opinie, że może ona spowodować zanik konkurencji na rynku pasażerskich przewozów kolejowych, a nawet prowadzić do sytuacji korupcjogennych.
- Wprowadzono poprawki zgodnie z sugestią rządu. Nie mają one wielkiego wpływu na sytuację przewoźników - powiedział "Rynkowi Kolejowemu" senator Jan Wyrowiński, który wnioskował cześć poprawek. Potwierdza to rownież senator Stanisław Kogut, spawozdawca komisji na posiedzeniu Senatu. - Pomimo dużej liczby przyjętych poprawek, sens ustawy się nie zmienił. Większość z nich dotyczyła kwestii nazewnictwa. Poszczególne postanowienia ustawy budziły kontrowersje na etapie komisji. Teraz przegłosowano je jednogłośnie - powiedział "Rynkowi Kolejowemu" Kogut.
Jak sie jednak dowiedzieliśmy, w projekcie przyjętym przez Senat pojawia się przynajmniej jedna istotna zmiana w stosunku do projektu przyjętego przez Sejm. Wyłączają możliwość tzw. prawa wyłącznego, czyli prawa dającego przewoźnikowi monopol na świadczenie usług na danej trasie, w danej sieci lub na danym obszarze (czytaj więcej).
Ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym określa zasady organizacji rynku transportu publicznego, zarządzania usługami przewozowymi na tym rynku oraz reguluje kwestie związane z finansowaniem transportu publicznego w zakresie przewozów o charakterze użyteczności publicznej. Ustawa ma w znacznej części charakter wykonawczy w stosunku do postanowień zawartych w rozporządzeniu (WE) nr 1370/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady UE.
Potrzeba uchwalenia ustawy wprowadzającej kompleksowy model funkcjonowania transportu publicznego wynika nadto ze zwiększającej się wciąż liczby prywatnych przedsiębiorców, którzy świadczą usługi przewozowe. Na rynku aktywnie działają prywatne firmy przewozowe. Prywatyzuje się PKS, komercjalizuje PKP. A komunikacja to nie tylko biznes, ale także społeczna konieczność, dlatego władze publiczne potrzebują nowych narzędzi, by zapewnić świadczenie tych usług nie tylko tam, gdzie jest to rentowne.
Zgodnie z ustawą za funkcjonowanie transportu zbiorowego na danym obszarze odpowiada organizator transportu zbiorowego – właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw transportu.
Do zadań organizatora należy planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego oraz zarządzanie nim. Jednostka samorządu terytorialnego, w związku w wykonywaniem zadań organizatora transportu zbiorowego, do opracowania i przyjęcia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, mającego rangę aktu prawa miejscowego.
Określi on w szczególności sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej, ocenę i prognozy potrzeb przewozowych, przewidywane finansowanie usług przewozowych, preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu, zasady organizacji rynku przewozów, standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej oraz sposób organizowania systemu informacji dla pasażera.
Ustawa wprowadza także pojęcie operatora publicznego transportu zbiorowego. Będzie to samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na liniach określonych w umowie.
Organizator dokonuje wyboru operatora w trybie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi albo poprzez bezpośrednie zawarcie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego – jeżeli zachodzi jedna z przesłanek wymienionych w art. 21 ustawy. Umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego jest zawierana na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat – w transporcie drogowym albo 15 lat – w transporcie kolejowym, w innym transporcie szynowym, transporcie linowym, linowoterenowym, morskim i w żegludze śródlądowej.
Ĺšródłem finansowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej mogą być środki własne jednostki samorządu terytorialnego będącej organizatorem, środki z budżetu państwa oraz wpływy ze sprzedaży biletów i z opłat dodatkowych pobieranych od pasażerów. Wykonywanie przewozów z naruszeniem przepisów ustawy zagrożone będzie karami pieniężnymi wymierzanymi w trybie administracyjnym.
Zdaniem Przewozów Regionalnych nowa ustawa w brzmieniu przyjętym przez Sejm może spowodować zanik konkurencji na rynku pasażerskich przewozów kolejowych, a także prowadzić do sytuacji korupcjogennych. Małgorzata Kuczewska-Łaska, prezes samorządowego przewoźnika, mówiła w listopadzie, że ustawa może przyczynić się do zaniechania konkurencji lub w ogóle uniemożliwić konkurencję, szczególnie na rynku pasażerskich przewozów kolejowych.
- Nie ma bowiem w ustawie zapisanych procedur wyboru przewoźnika. Przewoźnik będzie wybierany bezpośrednio. To dotyczy zarówno samorządów, jak i Ministerstwa Infrastruktury, które są podstawowymi organizatorami transportu publicznego. Ministerstwo Infrastruktury wybrało taki model, że będzie powierzało wybranemu przez siebie przewoźnikowi świadczenie usług – mówiła miesiąc temu prezes samorządowego przewoźnika i wyraża obawy, że może to powodować zachowania korupcyjne. - Przede wszystkim jednak ustawa nie wprowadza mechanizmów konkurowania podmiotów o rynek. Przetarg bowiem może wygrać wcale nie ten, który jest najlepszy i najbardziej efektywny. Ustawa wprowadza pełną uznaniowość w przyznawaniu kontraktów – dodała Małgorzata Kuczewska- Łaska.
Podobnego zdania jest Adrian Furgalski, dyrektor programowy RBF. Jego zdaniem rządowy projekt tego uregulowania został jednak "na życzenie PKP zmieniony o 180 stopni."
"Możliwość odejścia od przetargów ma służyć co prawda obronie interesów PKP InterCity i być podstawą do zawarcia umowy świadczenia dotowanych usług na rentownej linii Gdynia – Warszawa – Katowice i Kraków, co z kolei umożliwi zaciągnięcie kredytu pod nowy tabor, ale równocześnie stworzony został przepis o charakterze korupcjogennym, ograniczający transparentność i konkurencję." - pisał w feletionie dla "Rzeczpospolitej" Adrian Furgalski.
Zapisz się do newslettera:
