Brak opłat za objazdy pozwoli być kolei konkurencyjną

Polscy przewoźnicy towarowi z obawą patrzą na czekający ich boom inwestycyjny związany z licznymi modernizacjami linii kolejowych. Do wydania przez PKP PLK jest wiele miliardów złotych. Jednak nie kwestia poprawiającego stanu torów jest powodem obaw, a utrudnienia i związane z nimi przykre konsekwencje.

Do tej pory było tak, że w sytuacji, gdy trasa, po której przewoźnik chce przejechać, nie jest dostępna z powodu nocnych zamknięć, prac remontowych lub wyczerpanej przepustowości, to zarządca infrastruktury proponuje przejazd trasą alternatywną. Często jest ona o wiele dłuższa. Niestety, wraz z objazdem rosły też koszty przewoźników, bo PKP PLK naliczała opłaty za każdy przejechany kilometr.

Wieloletnia walka

I to właśnie w związku z tą opłatą Związek Niezależnych Przewoźników Kolejowych próbował już od dawna wyegzekwować zmianę. W 2015 roku udało się tą tematyką zainteresować Ministerstwo Infrastruktury, Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, jak i również PKP PLK. – I o ile spotykaliśmy się ze zrozumieniem, to jednak niewłaściwie, krótkowzrocznie rozumiany argument finansowy aż do teraz nie pozwalał doprowadzić do zmiany – tłumaczy Michał Litwin ze Związku Niezależnych Przewoźników Kolejowych już w 2015 roku.

Argumentem w sprawie walki o zmianę systemu pobierania opłat za trasy objazdowe była Wielka Brytania. – Zarządca, co do zasady, pokrywa całość wzrostu kosztów przewoźników, a więc również zwiększony czas pracy personelu, zwiększone zużycie paliwa czy większy koszt taboru. Tyle że rozliczanie następuje przy pomocy metod ryczałtowych – mówi Litwin.

Wskazuje przy tym, że brak wdrożenia odpowiedniej zmiany może oznaczać naruszenie przez Polskę przepisów dyrektywy unijnej. Nakazuje ona „respektować wzrosty produktywności osiągnięte przez przewoźników kolejowych”, a system prawa powinien stwarzać zarządcy infrastruktury „zachęty do zmniejszania kosztów zapewniania infrastruktury i poziomu opłat za dostęp”. – Tymczasem system, w którym za wydłużenie trasy z winy zarządcy przewoźnik ponosi wyższą opłatę w sposób ewidentny stał w sprzeczności z tą normą, gdyż wręcz premiował PKP PLK za wydłużanie tras przewoźnikom – podkreśla Litwin.

Idą zmiany

O tym, że ma być lepiej, PKP PLK zapowiedziały 28 czerwca. Zarządca infrastruktury poinformował wtedy, że rekompensatom, na wniosek przewoźnika, będą podlegały przejazdy pociągów towarowych zrealizowane w ramach indywidualnego rozkładu jazdy, wg trasy która została przewoźnikowi przydzielona ze względu na zamknięcia torowe. Miałoby to dotyczyć lokalizacji związanych z realizacją projektów ujętych w Krajowym Programie Kolejowym do 2023 roku w odstępstwie od trasy, którą przewoźnik mógłby realizować, kiedy nie byłoby zamknięć torowych.

O tym, że PKP PLK ulżą przewoźnikom na czas modernizacji infrastruktury potwierdził również prezes spółki – Ireneusz Merchel. – Będziemy pobierać opłaty za tę trasę, po której by przewoźnicy jeździli. Czyli, jeżeli teraz przewoźnik jechał odcinek 160 km, a mamy założenia, ze będzie jechał dłużej objazdem, to będziemy pobierać opłatę za 160 km – poinformował.

Kiedy?

– Zmiana ta to krok w dobrą stronę – mówi Michał Litwin ze Związku Niezależnych Przewoźników Kolejowych. – Niższe opłaty powinny pomóc uratować przewoźnikom relacje szczególnie narażone na agresywną konkurencję ze strony transportu samochodowego – przekonuje Litwin. Jak podkreśla, przewoźnicy nie oczekują żadnych rekompensat. – Chodzi o to, byśmy nie musieli płacić więcej za usługę gorszej jakości, bo taką bez wątpienia jest jazda po długim objeździe. Część przewozów szczególnie wrażliwa na konkurencję ze strony transportu samochodowego, bezpowrotnie z kolei rezygnuje. Chcemy ponosić opłaty korespondujące z jakością, którą otrzymujemy i przekazujemy naszym klientom jako usługę transportową – mówi.

Zmienione zasady naliczania opłat, według zapowiedzi, miały wejść wraz z początkiem nowego rozkładu jazdy 2016/2017. Brakuje jednak szczegółów w tej sprawie. – Wciąż czekamy na szczegółowy opis tych zmian, gdyż – jak się często okazuje – diabeł tkwi w szczegółach. Pojawia się więc pytanie – czy rzeczywiście nowy system będzie wdrożony wraz z początkiem rocznej korekty rozkładu jazdy – pyta retorycznie Litwin.