Tąpnięcie przewozów węgla na kolei

W największej grupie towarów przewożonych koleją, tj. węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny, odnotowano wyraźny spadek przewożonych ładunków z 22,8 mln ton w I kwartale 2023 do 17,4 mln ton (spadek o 23,7%) w II kwartale 2023 r. W podgrupie węgiel kamienny masa tego surowca spadła o 5,4 mln ton w porównaniu z I kwartałem obecnego roku. Tak niski poziom przewozów ładunków z grupy węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny ostatni raz miał miejsce w drugim kwartale 2020 r.

Podstawowe dane II kwartał 2023

	masa (mln ton)	praca przewozowa (mld tonokilometrów)	średnia odległość (km)
ogółem	54,76	14,77	269,63
węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny	17,37	3,46	199,48
rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa	14,59	3,67	251,71
koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej	8,09	2,99	370,14
chemikalia, produkty chemiczne	2,20	0,72	328,77
metale, wyroby metalowe gotowe	2,72	0,74	271,08
pozostałe grupy wg klasyfikacji NST	9,79	3,17	324,04

Pomimo spadku przewozów, w dalszym ciągu towary z grupy węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny z udziałem w rynku 31,7% pod względem masy miały największy udział w przewozach kolejowych. W porównaniu do I kwartału 2023 r. udział tej grupy spadł o blisko 6 punktów procentowych – informuje Urząd Transportu Kolejowego.
Udział ładunków z drugiej największej grupy towarów, rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa, wyniósł odpowiednio 26,6% wg przewiezionej masy (wzrost o 3,4 punktu procentowego w porównaniu do I kwartału 2023 r.) i 24,9% wg wykonanej pracy przewozowej (wzrost o 3,2 punktu procentowego w porównaniu do I kwartału 2023 r.). W wartościach bezwzględnych w ramach przewozów ładunków z tej grupy w II kwartale 2023 r. przewieziono 14,6 mln ton i wykonano pracę przewozową na poziomie 3,7 mld tonokilometrów.

Udział procentowy w II kwartale 2023 r.

grupy towarowe	wg masy	wg pracy przewozowej
węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny	26,64%	24,87%
rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa	31,72%	23,47%
koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej	14,77%	20,27%
chemikalia, produkty chemiczne	4,02%	4,90%
metale, wyroby metalowe gotowe	4,97%	5,00%
pozostałe grupy wg klasyfikacji NST	17,89%	21,49%

W grupie ładunków produkty rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybactwa i rybołówstwa odnotowano spadek masy przewożonych ładunków w stosunku do I kwartału 2023 r. o 0,7 mln ton (o 32% mniej), z czego o 0,5 mln ton spadł transport towarów z podgrupy zboża (o 29% mniej). W grupie produkty spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe odnotowano spadek o 0,2 mln ton, a w grupie chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe - spadek o 0,1 mln ton w stosunku do I kwartału obecnego roku.

Wzrosły przewozy kruszyw i cementu
Jak podaje UTK ładunki, których przewozy wzrosły w stosunku do I kwartału 2023 r., należą do podgrupy kruszywo, piasek, żwir, gliny (wzrost o 1,6 mln ton). Podgrupa ta należy do grupy rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa, w której ze względu na spadek przewozów rud żelaza odnotowano wzrost przewozów jedynie o 0,5 mln ton. W grupie wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych odnotowano wzrost przewozów o 0,3 mln ton, na co wpływ miał wzrost przewozów w podgrupach: cement, wapno, gips (o 0,2 mln ton) oraz o 0,1 mln ton w podgrupie pozostałe materiały budowlane. W przypadku innych grup zmiany wielkości masy nie przekraczały 100 tysięcy ton.

– Zmniejszenie przewozów towarów takich jak węgiel czy kruszywa i jednoczesny brak możliwości zastępowania tych ładunków innymi, związanymi np. z produktami wysoko przetworzonymi czy produktami spożywczymi to sytuacja, która może wpływać na opłacalność przewozów. Dlatego kolej, jako niskoemisyjny środek transportu, powinna wykorzystać swoją szansę w obliczu aktualnych zmian na rynku, takich jak np. zawieszanie jednych i uruchamianie nowych kierunków przepływu towarów np. pomiędzy krajami bałtyckimi a Europą Zachodnią, rozwijający się segment przewozów przesyłek kurierskich czy przewozy produktów rolnictwa, Największą przewagą kolei zawsze pozostanie, możliwość jednorazowego transportu ładunków o masie 2–3 tys. ton. Taki przewóz wymaga znacznie mniejszego zaangażowania osób i środków niż w przypadku transportu drogowego. Te atuty powinna wspomóc większa elastyczność sektora kolejowego i cyfryzacja tej gałęzi transportu – komentuje dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.

W II kwartale 2023 r. 65,1% masy towarów przewiezionych było w komunikacji krajowej, a pozostałe 34,9% w komunikacji międzynarodowej (18,2% w imporcie, 13,4% w eksporcie, a 3,3% w tranzycie). Według pracy przewozowej było to odpowiednio 56% w komunikacji krajowej, 19,8% w imporcie, 16,2% w eksporcie oraz 8,1% w tranzycie. Udział komunikacji krajowej i międzynarodowej pozostaje po pierwszym półroczu 2023 r. na podobnym poziomie jak w całym 2022 r. Transport towarów koleją w pierwszym półroczu 2023 r. wskazuje na znaczące spadki w wielu grupach ładunków – w niektórych z nich, takich jak: wyroby włókiennicze i odzież, skóry i produkty skórzane; drewno wyroby z drewna i korka, słomy, papier i wyroby z papieru, wyroby poligraficzne oraz nagrania; meble, pozostałe wyroby gotowe, spadki w masie transportowanych ładunków wynosiły ponad 50% w stosunku do I półrocza 2022 r. Szczegółowe wyniki dotyczące przewozów grup ładunków można znaleźć na portalu statystycznym Urzędu Transportu Kolejowego. W dziale Grupy towarowe prezentowane są szczegółowe dane wraz z plikami danych za wcześniejsze lata.