Poznańska Kolej Metropolitalna. Problemy na linii do Jarocina

Poznańska Kolej Metropolitalna (PKM) to inicjatywa wielkopolskich samorządów różnych szczebli, na czele z samorządem województwa. PKM jest systemem transportowym, w ramach którego poszczególne samorządy współfinansują dodatkowe połączenia kolejowe na liniach wychodzących z poznańskiego węzła kolejowego. Obecnie kolej metropolitalna funkcjonuje na 8 z 9 linii docierających do Poznania. Na ostatnią z nich, do Wronek, pociągi regionalne w ramach PKM-ki wjadą już od 1 stycznia 2023 roku. Wydawać by się mogło więc, że projekt PKM jest wyłącznie sukcesem, jednak nie jest to do końca prawda.

Kursy na linii PKM 4 skrócone do Środy Wielkopolskiej

W ostatnich dniach okazało się bowiem, iż niektóre kursy Poznańskiej Kolei Metropolitalnej, które poruszają się w ramach trasy PKM 4, zostały skrócone do stacji Środa Wielkopolska, a więc przestały dojeżdżać do Jarocina. Jest to efekt decyzji kilku samorządów, które nie były w stanie dalej dofinansowywać przewozów w ramach PKM i musiały wycofać się z tego zadania. Mowa o powiecie jarocińskim oraz gminach pomiędzy Środą Wielkopolską oraz Jarocinem, w tym także gminą Jarocin.

– Projekt Poznańskiej Kolei Metropolitalnej (PKM) opiera się na zasadzie solidaryzmu. Oznacza to jedno – wszystkie jednostki samorządu terytorialnego (JST) położone wzdłuż danego odcinka PKM solidarnie partycypują w finansowaniu tego przedsięwzięcia. Tak jak to zostało określone w zawartym porozumieniu, w przypadku wystąpienia choć jednej JST z projektu, następuje zakończenie realizacji dodatkowych kursów pociągów. W przypadku odcinka Poznań Gł. – Jarocin decyzję o wycofaniu się z finansowania podjął Powiat Jarociński. W 2022 r. wysokość dofinansowania ze strony tej jednostki powinna wynosić niecałe 230 tys. zł, natomiast na 2023 r. była zaplanowana kwota 234 tys. złotych – mówi nam Wojciech Jankowiak, wicemarszałek województwa wielkopolskiego.

Powiat Jarociński wycofał się z powodu kosztów

O całą sytuację zapytaliśmy więc powiat jarociński, wskazywany przez województwo jako ten samorząd, który zdecydował się na zaprzestanie dotowania połączeń w ramach PKM.

– Od 1 lipca 2021 roku Powiat Jarociński nie partycypuje w kosztach związanych z dofinansowaniem Poznańskiej Kolei Metropolitalnej. W wyniku czego od 1 lipca 2022 roku trzy pary pociągów PKM 4 kursują w skróconej relacji do/z Środy Wielkopolskiej zamiast do Jarocina – przekazała nam starościna powiatu jarocińskiego, Lidia Czechak.

Jak mówi nam samorządowczyni, powodem zaprzestania dofinansowywania kursów Poznańskiej Kolei Metropolitalnej był znaczny wzrost kosztów, jakie powiat miał ponosić w ramach finansowania dodatkowych połączeń kolejowych. Wobec porozumienia z jesieni 2020 roku, powiat jarociński miał wspomóc finansowanie połączeń kwotą niespełna 114 tysięcy złotych w całym 2021 roku. Niedługo potem okazało się jednak, iż zgodnie z nowymi wyliczeniami i potrzebami województwa, kwota jaką miał przekazywać powiat na finansowanie PKM wzrosła do poziomu około 225 tysięcy złotych. Lidia Czechak mówi nam, że samorząd nie był w stanie udźwignąć tego zadania.

Dwukrotny wzrost kosztów w ciągu kilku miesięcy

– Na podstawie umowy nr DT/III/111/2021 z dnia 19 lutego 2021r. zaproponowana wcześniej pomoc finansowa w kwocie 111 506,92 zł została udzielona na okres od 01 stycznia do 30 czerwca 2021r. a więc na I półrocze 2021r. Pismem z dnia 04 października 2021r. przesłanym do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego poinformowaliśmy, że nie jesteśmy w stanie udzielić pomocy finansowej na II półrocze, uzasadniając to występującą sytuacją epidemiologiczną i ponoszonymi z tego tytułu wydatkami. Pismem z dnia 11 kwietnia 2022r. Urząd Marszałkowski poinformował, iż zgodnie z zapowiedzią od 12 czerwca br. trzy pary pociągów PKM 4 będą kursowały w skróconej relacji do/z Środy Wielkopolskiej zamiast do Jarocina – dodaje Lidia Czechak.

Starościna jarocińska przekazała nam także, że powiat jarociński dofinansowywał połączenia w ramach PKM od 2018 roku. W 2018 roku samorząd przeznaczył na to zadanie około 66 tysięcy złotych, w 2019 już 143 tysiące złotych, a w 2020 roku kwota w wyniosła niespełna 139 tysięcy złotych. Powiat był też gotowy dofinansować przewozy w ramach PKM kwotą 100 tysięcy złotych na rok 2022, jednak propozycja ta nie spotkała się z przychylnością władz województwa wielkopolskiego.

Na razie skrócono relację tylko 3 par pociągów

Wspomniane przez Lidię Czechak połączenia rzeczywiście zostały skrócone do stacji Środa Wielkopolska. Aktualnie są to trzy pary kursów. O szczegółach tego działania mówi nam ponownie Wojciech Jankowiak.

– Z uwagi na chęć pozostania w projekcie pozostałych jednostek na tym odcinku PKM zadanie jest nadal realizowane, lecz w skróconej relacji – do Środy Wielkopolskiej. Powyższe wynika z przyczyn technicznych – Środa Wielkopolska jest ostatnią stacją kolejową przed Jarocinem, na której istnieje możliwość zakończenia biegu pociągu. Z uwagi na fakt wystąpienia jednostki w trakcie trwającego (zamówionego już wcześniej) rozkładu jazdy, skróceniu uległy na razie kursy 3 par pociągów – dodaje wicemarszałek województwa wielkopolskiego.

Połączeń nie finansują już także 3 gminy

Okazuje się także, że poza powiatem jarocińskim ze współfinansowania połączeń musiały się też wycofać trzy gminy w tym miasto Jarocin, o czym poinformował nas Robert Ziółkowski, zastępca burmistrza Jarocina.

– Gmina Jarocin podjęła niezwłoczne działania mające na celu utrzymanie połączeń w ramach PKM i Rada Miejska w Jarocinie wystosowała apel do Powiatu Jarocińskiego o przeniesienie środków i podjęcie uchwał w sprawie związanej z udzieleniem Województwu Wielkopolskiemu dotacji celowej na realizację projektu poznańskiej kolei metropolitalnej.
Jednakże powyższe działania nie osiągnęły zamierzonego rezultatu, na co Gmina Jarocin nie ma już wpływu – dodał Robert Ziółkowski.

Jak działa kolej regionalna w Wielkopolsce?

Funkcjonowanie podstawowej siatki połączeń regionalnych w Wielkopolsce jest z założenia finansowane tylko przez władze województwa wielkopolskiego. Poznańska Kolej Metropolitalna ma natomiast na celu zwiększenie liczby połączeń na danej linii o dodatkowe kursy, które są współfinansowane zarówno przez gminy, powiaty jak i województwo. W przypadku linii do Jarocina jest to 6 dodatkowych par, z czego obecnie 3 kursują już tylko do Środy Wielkopolskiej.

Dokładne zasady finansowania Poznańskiej Kolei Metropolitalnej tłumaczy nam wicemarszałek Wojciech Jankowiak.

– Na wydatki związane z pokryciem rekompensaty wynikającej z bilansowania usługi publicznej składają się gminy, powiaty oraz Województwo Wielkopolskie. Dla każdego odcinka PKM wyznaczona zostaje liczba par pociągów podlegających wspólnemu finansowaniu. 40 % rekompensaty wynikającej z uruchomienia dodatkowych par pociągów pokrywa Województwo Wielkopolskie, 20 % - powiaty oraz 40 % gminy. W następnym kroku wartości wyznaczone w ww. sposób dla powiatów i gmin są dzielone na liczbę jednostek danego szczebla położonych wzdłuż odcinka PKM. W odniesieniu do wszystkich par pociągów funkcjonujących na poszczególnych odcinkach dofinansowanie ze strony JST wynosi ok. 12-15 %. Jednocześnie należy zaznaczyć, że Województwo Wielkopolskie na odcinku Poznań Gł. – Jarocin finansuje w 100 % 22 pary pociągów (w tym 3 pary przyśpieszone) oraz partycypuje w 40 % finansowania 6 par pociągów PKM – przekazał nam samorządowiec.

Rozwiązaniem sytuacji tylko powrót do dopłat?

Warto też postawić pytanie, od czego zależy powrót do sytuacji sprzed skrócenia relacji trzech kursów PKM?

– Ewentualne ponowne wydłużenie kursowania pociągów do Jarocina jest zależne tylko i wyłącznie od deklaracji JST udziału w projekcie na jednakowych zasadach wypracowanych dla wszystkich odcinków PKM – odpowiada na tak postawione pytanie wicemarszałek Wojciech Jankowiak.

Jak finansować połączenia regionalne w aglomeracjach?

Oczywiście w tym miejscu należy dodać, że skrócenie kursów trzech par połączeń jest niewątpliwie sytuacją negatywną, jednak z drugiej strony do Jarocina, a także miejscowości między Jarocinem, a Poznaniem nadal dociera ponad 20 par pociągów regionalnych. Jest to liczba, której pozazdrościłoby wielu mieszkańców innych regionów naszego kraju.

Sytuacja z linią PKM 4 jest natomiast ważna z innego powodu, bo pokazuje ona jak kosztowny jest obecnie transport kolejowy. Wielkopolski model finansowania połączeń metropolitalnych do tej pory działał bez zarzutów, teraz jednak może się to zmienić, a decyzja powiatu jarocińskiego może być przyczynkiem do dyskusji o tym, jak finansować transport publiczny w aglomeracjach, a w szczególności połączenia kolejowe, które choć kosztowne, to ciągle są najbardziej efektywnym sposobem poruszania się w ramach aglomeracji, w tym przypadku aglomeracji poznańskiej.