PGE EK usunięta z listy spółek „strategicznych”. Engelhardt: To błąd

Pod koniec ubiegłego roku rząd przyjął rozporządzenie przedłużające ochronę strategicznie ważnych spółek. W porównaniu z dotychczas obowiązującą wersją dokumentu najistotniejszą zmianą było usunięcie spółki PGE Energetyka Kolejowa (dawniej PKP Energetyka).

Ponowna prywatyzacja?

Decyzja ta wzbudziła kontrowersje: część branży odczytała ją jako zapowiedź ponownej prywatyzacji kolejowego dystrybutora energii (po raz pierwszy Skarb Państwa sprzedał udziały w spółce w roku 2015, za rządów PO-PSL). Rząd PiS na początku 2023 r. doprowadził do renacjonalizacji spółki, która została włączona w skład Grupy PGE.

Prywatyzacja PKP Energetyka budzi rozbieżne oceny. Zwolennicy decyzji z 2015 r. wskazują, że czas, w którym była ona kontrolowana przez prywatnego właściciela (fundusz inwestycyjny CVC), był okresem intensywnego rozwoju oraz modernizacji infrastruktury spółki. Przeciwnicy podnoszą argument bezpieczeństwa: istniało ryzyko, że polska infrastruktura krytyczna zostanie odsprzedana podmiotom kontrolowanym przez wrogie Polsce państwa trzecie (np. Rosję). Badająca sprawę w 2016 r. Najwyższa Izba Kontroli nie dopatrzyła się nieprawidłowości.

Pytania w sprawie przyszłości PGE Energetyka Kolejowa wysłaliśmy do Ministerstwa Infrastruktury oraz do Ministerstwa Aktywów Państwowych. Żaden z resortów nie udzielił na razie odpowiedzi. Po ich uzyskaniu będziemy aktualizować nasz materiał.

Prof. Engelhardt: Podstacje muszą zostać pod kontrolą państwa

Były wiceminister infrastruktury i były wiceprezes PKP prof. Juliusz Engelhardt zwraca uwagę, że kluczowe jest zachowanie przez państwo kontroli nad kolejowymi podstacjami trakcyjnymi. – Spółka PKP Energetyka jest bardzo ważnym podmiotem z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa i nie powinna być usuwana z listy tego rodzaju spółek tak długo, jak na jej wyposażeniu majątkowym pozostają podstacje – uważa.

W jego ocenie konsekwencje wyłączenia z listy PKP Energetyki mogą potencjalnie prowadzić do utraty kontroli właścicielskiej nad tym ważnym składnikiem infrastruktury kolejowej. – Na bieżąco elementem zapobiegającym takiemu rozwojowi sytuacji są wprawdzie obowiązujące w Polsce regulacje prawne, czyli Prawo Energetyczne, ale nie można wykluczyć, że istnieje bądź powstanie jakaś luka prawna, w wyniku której może dojść do utraty tejże kontroli – dodaje profesor.

PGE EK powinna być tylko operatorem

Zdaniem eksperta – jeśli zarządca infrastruktury kolejowej będzie miał pełną kontrolę właścicielską nad podstacjami – nie ma przeciwwskazań do ponownej prywatyzacji PKP Energetyka. Może jednak należy zamiast tego należałoby powiązać w jakiejś formie energetykę kolejową z PKP PLK? Nasz rozmówca przypomina, że w przeszłości proponował przejęcie przez zarządcę infrastruktury co najmniej 20% akcji PKP Energetyka i przypisanie PKP PLK uprawnień kontrolnych właśnie nad podstacjami trakcyjnymi. – W tyle głowy mam jednak bardziej radykalne rozwiązanie, rozwiązujące problem całościowo, polegające na przeniesieniu własności podstacji trakcyjnych do zarządcy infrastruktury w trybie obniżenia kapitału PKP Energetyka. Aktualnie może to przeprowadzić Skarb Państwa, ponownie kontrolujący tę spółkę w całości – zwraca uwagę prof. Engelhardt.

W ocenie profesora podczas tworzenia Grupy PKP w 2001 r. popełniono błąd systemowy. Polegał on na powierzeniu utworzonej wtedy spółce PKP Energetyka podstacji na własność wraz z resztą infrastruktury energetycznej. – Gdyby bowiem PKP Energetyka była tylko klasycznym operatorem sieci trakcyjnych (pozostających przecież własnością PLK) oraz podstacji, nie musielibyśmy teraz w ogóle dyskutować o problemach związanych z tą spółką – argumentuje. Zastrzega jednak, że w branży kolejowej pogląd ten nie jest popularny.