Krajowy Program Kolejowy niewykonany. PLK wydały o 12,5 mld zł mniej, niż planowano

Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak podkreślił, że zarówno z punktu widzenia przewoźników, jak i pasażerów realizacja KPK ma wiele plusów. – Największe wątpliwości budzą jednak kwestie związane z konkretnymi efektami dla rynku przewozów. Mamy z tym problem – przyznał.

Piotr Kubicki z PKP PLK poinformował, że łączna wartość inwestycji w obu perspektywach objętych (2014-2020 i 2021-2027) programem to 155 mld zł, podzielonych na 320 przedsięwzięć i mających przynieść efekt w postaci modernizacji 12,5 tys. km linii. W starej perspektywie zostało zakończonych 54,9% umów, a tych w realizacji jest 31,1%. – Z CEF zrealizowaliśmy 24,2 mld – fizycznie powinno być 28,5 mld. Z POIiŚ – 25,1 mld, a powinno być 32,1 mld. Program operacyjny Polska Wschodnia odnotował dobry wynik: 2,2 mld (powinno być 2,6 mld). Inwestycje finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zostały wykonane na poziomie 4,5 mld zł (zakładano 4,7 mld), a z pieniędzy krajowych – 10,6 mld z (miało być 11 mld). Gonimy [planowane wartości]i będziemy gonić – zapewnił Kubicki.
Łącznie w ramach perspektywy finansowej na lata 2014-2020 PKP PLK zamierzała wydać w ramach Krajowego Programu Kolejowego 79 mld zł, ale udało się wydać tylko 66,5 mld zł, czyli o 12,5 mld mniej, niż zakładano.

Jest przyspieszenie, ale…

 Przedsięwzięć fazowanych (przesuniętych na kolejną perspektywę) jest 12. Według obecnych szacunków najpóźniej, bo dopiero w 2029 r., ma zakończyć się przebudowa warszawskiej linii średnicowej. Jej ukończenie ma kosztować prawie najwięcej (8,7 mld zł) – droższa będzie tylko modernizacja linii 201 na odcinku Maksymilianowo – Gdynia (9,2 mld zł). – Centrum Realizacji Inwestycji PKP PLK walczy, by budowa systemu GSM-R zaczęła znów być realizowana – zapewnił Kubicki. Na liście są również: budowa łódzkiego tunelu średnicowego, modernizacja linii: 8 (Warka – Radom), 202 (Gdynia Chylonia – Słupsk), 7 (Warszawa – Lublin), 131 (Chorzów Batory – Maksymilianowo) i 38 (Ełk – Giżycko), budowa Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej oraz dwa etapy przebudów skrzyżowań drogowo-kolejowych.

Na liście inwestycji z perspektywy 2014-2020, które w bieżącym roku muszą uzyskać dopuszczenia do eksploatacji podsystemów, znalazło się 12 projektów (7 finansowanych z POIiŚ i 5 – z CEF).
Założenia KPK z 2015 r. przewidywały modernizację ok. 8500 km torów. Do chwili obecnej udało się osiągnąć wartość ok. 8400 km. Gorzej wypadają wyniki w zakresie linii przystosowanych do prędkości 160 km/h i więcej (296 odcinków z 350 zakładanych) i zabudowy systemu ERTMS (1020 z 2000 planowanych km linii). W efekcie średnia prędkość pociągów towarowych, zamiast 40, wyniosła tylko 32 km/h. Z drugiej strony czas jazdy najszybszych pociągów pasażerskich na szeregu tras udało się skrócić o kilkanaście do kilkudziesięciu minut, a w dwóch przypadkach (Ełk – Szczytno – Olsztyn i Katowice – Kraków) – nawet o ponad godzinę. W 15 relacjach dzięki programowi udało się przywrócić połączenia pasażerskie.

Furgalski: Nauczmy się współpracować

– Niestety, brak pełnej realizacji KPK nawet w wersji pierwotnej i bez nowelizacji był oczywisty od dosyć dawna – uważa prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR Adrian Furgalski. Ostateczne dane finansowo-rzeczowe będą znane w połowie roku, po tym, jak sprawozdanie z realizacji Programu przyjmie rząd. – Cieszy to, że wydaliśmy trzykrotnie więcej niż w poprzedniej perspektywie, ale właśnie: wydaliśmy – co nie zawsze oznaczało, że mądrze zainwestowaliśmy w widoczne efekty dla pasażera czy nadawcy ładunku – zwraca uwagę.
Sprawność współdziałania między inwestorami a wykonawcami musi ulec znacznej poprawie. – Mamy jeszcze więcej nowych środków do zagospodarowania, KE wyrazi kolejny raz zgodę na przeniesienie funduszy z poprzedniej perspektywy, start tej perspektywy z wiadomych przyczyn został poważnie opóźniony, a dodatkowo okres na jej rozliczenie będzie krótszy, bo nie trzy-, ale dwuletni – uzasadnia Furgalski.

 Co z nową perspektywą?

W toku są postępowania przetargowe na dużych inwestycji. Dla czterech z nich (Katowice Południowe – Katowice Piotrowice, Zabrzeg – Zebrzydowice – granica, towarowa obwodnica Poznania oraz linia 8 na odcinkach: granica województwa – Kozłów i Sędziszów – granica województwa) umowy mają zostać podpisane jeszcze w marcu. Pozostałe to: modernizacja linii 201 Somonino – Gdańsk Osowa (lipiec 2024 r.), linia 108 Jasło – Nowy Zagórz wraz z budową łącznicy Jedlicze – Szebnie (sierpień) i linia 201 Kościerzyna – Somonino wraz z 214 Somonino – Kartuzy (grudzień).

Jeśli chodzi o konstrukcję programu w nowej perspektywie, rząd i PKP PLK zmierzają do dofinansowania z CEF2 na poziomie 1,6 mld euro (ok. 9 mld zł). W trzecim naborze zgłoszono wnioski na łącznie 8 mld zł (wyniki są spodziewane w czerwcu). 60 mln euro (ok. pół miliarda złotych) pozyskano natomiast z CEF Military Mobility. Fundusze z FEnIKS (20,68 mld zł) mają mają być dostępne do grudnia bieżącego roku, a z FEnPW (3 mld zł) – do grudnia roku 2025.