Prezes UTK: Na jakie udogodnienia może liczyć pasażer?

Przed epidemią COVID-19 przez kilka lat obserwowaliśmy sukcesywny wzrost liczby pasażerów kolei. Ta tendencja została zachwiana w ostatnich dwóch latach, jednak fluktuacje w przewozach pasażerskich w 2021 r. pokazały, że mimo okresowych trudności pasażerowie cenią kolej i bardzo poważnie biorą ją pod uwagę w swoich wyborach środka podróży. Nie możemy pominąć tu stale rosnących oczekiwań klientów, którzy mają do wyboru różne środki transportu. Co prawda w wielu państwach europejskich wyraźnie widać wzrost znaczenia proekologicznego podejścia do transportu i wybierania podróży koleją jako wariantu najbardziej przyjaznego środowisku, jednak równie istotnym czynnikiem branym pod uwagę jest komfort podróży. Dlatego też przed operatorami przewozów pasażerskich w Polsce staje dość ważkie wyzwanie sprostania oczekiwaniom klientów i zagwarantowanie komfortu podróży zarówno w połączeniach regionalnych, aglomeracyjnych, jak i dalekobieżnych.

Przy zakupie nowego taboru i modernizacji posiadanego przewoźnicy uwzględniają wprowadzanie udogodnień dla pasażerów. Dzięki takim inwestycjom rośnie liczba pojazdów wyposażonych w rozwiązania poprawiające funkcjonalność i komfort podróżowania. Należy tu uwzględnić przeznaczenie danego taboru, gdyż inne będą wymagania podróżnych, którzy planują turystyczny wyjazd, a inne pasażerów codziennie dojeżdżających do pracy. Dlatego też w planach inwestycyjnych należy brać pod uwagę oczekiwania i potrzeby pasażerów.

Z „Badania satysfakcji pasażerów kolei” przeprowadzonego przez Urząd Transportu Kolejowego w 2019 r. wynika, że 67,3% respondentów lubi podróżować koleją. W ankiecie przeprowadzonej w 2021 r. takiej pozytywnej odpowiedzi udzieliło 83,4% pytanych pasażerów. Komfort podróży jest ważny dla 62,6% uczestników ankiety z 2019 r. W 2021 r. 54,42% ankietowanych wskazało komfort podróżowania jako element pozytywnie nastawiający do kolei. Komfort może być wprawdzie oceniany bardzo subiektywnie, jednak dla pasażera nie liczy się już tylko podróż z punktu A do punktu B, lecz także warunki, w jakich tę podróż odbędzie.

Urząd Transportu Kolejowego zbiera dane statystyczne dotyczące wyposażenia taboru znajdującego się na stanie przewoźników pasażerskich, w tym również rozwiązań poprawiających komfort podróży. Zebrane dane pozwalają monitorować proces wprowadzania udogodnień dla podróżnych, których oczekiwania są bardzo zróżnicowane. Aby kolejowy transport pasażerski był coraz bardziej konkurencyjną alternatywą wobec innych środków transportu, oferta przewozowa powinna w jak największym stopniu odpowiadać oczekiwaniom klientów, nie tylko w zakresie dostępności połączeń, lecz także pod względem komfortu podróży. Przeanalizowaliśmy również zmiany w udogodnieniach wprowadzanych przez przewoźników pasażerskich w taborze w latach 2019-2020.

W zdecydowanej większości pojazdów liczba udogodnień, które wpływają na komfort podróży, wzrosła w 2020 r. w stosunku do roku poprzedniego. Zwiększyła się liczba miejsc dla osób z niepełnosprawnością zgodnych z TSI PRM; więcej jest taboru wyposażonego we wzmacniacze sygnału komórkowego, taboru z dostępem do sieci Wi-Fi oraz możliwością lokalizacji przez GPS. Niewielki spadek odnotowaliśmy jedynie w zakresie automatów biletowych w grupie elektrycznych zespołów trakcyjnych i wagonów pasażerskich.

Zebrane przez nas dane pokazują wyraźny wzrostowy trend w zakresie wyposażenia i liczby taboru pasażerskiego w większości analizowanych grup pojazdów. W 2020 r. wzrosła względem 2019 r. liczba elektrycznych zespołów trakcyjnych. Na stanie przewoźników pojawiły się również dwunapędowe zespoły trakcyjne. Wzrosła liczba spalinowych zespołów trakcyjnych. Nie zmieniła się liczba elektrycznych wagonów silnikowych i spalinowych wagonów silnikowych, natomiast o 1 sztukę spadła liczba pozostałych wagonów pasażerskich przy jednoczesnym wzroście całego ilostanu taboru pasażerskiego.

Pomimo wzrostu liczby spalinowych zespołów trakcyjnych ze 196 do 206 w 2020 r., o 1,7% zmniejszyła się liczba pojazdów posiadających na wyposażeniu klimatyzację. Podobnie w przypadku spalinowych wagonów silnikowych odnotowaliśmy spadek na poziomie 3,1%. W klimatyzację doposażone zostały natomiast elektryczne zespoły trakcyjne i wagony pasażerskie. Warto tu podkreślić, że w klimatyzację wyposażany był w dużej mierze tabor wykorzystywany w realizacji połączeń dalekobieżnych, co bezpośrednio wpłynie na komfort trwających czasem kilka godzin podróży.

Ważnym elementem dla podróżnych jest dostępność w pojeździe sieci Wi-Fi. Pasażerowie czas podróży chętnie wykorzystują na pracę, naukę lub rozrywkę, a dostęp do Internetu w pociągu staje się jednym z ich podstawowych oczekiwań. Ogólna liczba pojazdów wyposażona w to udogodnienie znacząco wzrosła w 2020 r. w porównaniu z 2019 r., kiedy to udział pojazdów wyposażonych w Wi-Fi stanowił zaledwie 6%. W 2020 r. udział ten wzrósł do 22,3%. Ze wszystkich grup pojazdów jedyny spadek pod tym względem odnotowano w elektrycznych zespołach trakcyjnych.

Propagowanie środków transportu przyjaznych środowisku powoduje, że coraz więcej osób wybiera rower w celu przemieszczania się lub spędzania aktywnie czasu. Oczekiwania osób podróżujących pociągiem nie ograniczają się do samego przejazdu do miejsca atrakcyjnego turystycznie. Podróżni chcą również przewieźć rower. W aglomeracjach istotna jest też możliwość przewiezienia roweru pociągiem podmiejskim, gdyż coraz bardziej popularnym układem staje rower-kolej-rower. Pod względem wyposażenia taboru w miejsca do przewozu rowerów zwiększył się stan we wszystkich grupach pojazdów ujętych w zestawieniu, z wyłączeniem elektrycznych wagonów silnikowych. Zmiany w wyposażeniu wprowadzono w taborze wykorzystywanym w relacjach dalekobieżnych, jak i w taborze w relacjach regionalnych i aglomeracyjnych.
Jednym z udogodnień, na które powinniśmy zwrócić uwagę, jest wyposażenie pojazdów w możliwość lokalizacji przez GPS. System GPS wspomaga zarządzanie ruchem pociągów, a pasażerowie zyskują możliwość lokalizacji online pociągu. Funkcja GPS w jak największej liczbie pojazdów trakcyjnych pozwoli pasażerom uzyskać informacje o konkretnej relacji, pociągu, opóźnieniach czy utrudnieniach na trasie. Poziom wyposażenia w możliwość lokalizacji przez GPS wzrósł w przypadku wszystkich typów pojazdów.

Wyposażenia zwiększającego komfort podróżowania jest coraz więcej lub w niektórych przypadkach ilostan pozostaje na dotychczasowym poziomie. Wskazuje to, że jednym z priorytetów przewoźników jest zwiększanie komfortu podróży pasażera i – pomimo trudnej do przewidzenia kondycji finansowej – inwestycje w tabor są traktowane jako inwestycje w rozwój przedsiębiorstw. Wymieniany i modernizowany jest tabor używany na trasach regionalnych i dalekobieżnych. Do eksploatacji wchodzą też nowe pojazdy o bardzo wysokim standardzie, z wieloma nowoczesnymi udogodnieniami dla pasażerów, które znacząco wpływają na komfort podróży. Jeżeli kolej ma stać się realną alternatywą dla innych środków transportu, trzeba dostosowywać tabor do zmieniających się oczekiwań podróżnych.