Akiem stawia na przyszłość kolei w Polsce

„Rynek Kolejowy”: Jaką pozycję na europejskim rynku wynajmu pojazdów kolejowych zajmuje obecnie Akiem? Ile lokomotyw macie w ofercie w Europie? Jakie są dostępne dla polskiego klienta? 

Anna Puchałowicz, Central Europe Region Director: Akiem jest dziś niekwestionowanym liderem na  rynku europejskim w  dziedzinie tworzenia rozwiązań dla rynku najmu nowoczesnych lokomotyw, przeznaczonych do przewozów towarowych i pasażerskich. W naszej ofercie posiadamy również pociągi pasażerskie – udostępniane przewoźnikom kolejowym, a także regionom w całej Europie. Oferujemy rozwiązania szyte na  miarę, uwzględniające pełne utrzymanie dostarczanej floty, realizowane między innymi przez dedykowany do tego celu Business Unit – Akiem Maintenance & Services, posiadający certyfikat Podmiotu Odpowiedzialnego za Utrzymanie (ECM). Certyfikat ten potwierdza nasze pełne zaangażowanie w przestrzeganie wszelkich norm jakości oraz bezpieczeństwa – wszystko to w celu zagwarantowania niezawodności świadczonych przez nas usług. Flota Akiem liczy dziś ponad 790 jednostek taboru, a nasz udział w rynku w Europie kształtuje się na  poziomie 24  procent. Dzięki poczynionym w  ostatnim czasie inwestycjom do 2030 roku nasza flota osiągnie liczbę 1000 jednostek taboru, z czego jesteśmy bardzo dumni. Polskim przewoźnikom dedykujemy lokomotywy jedno- i wielosystemowe, zarówno producentów europejskich, takich jak Alstom czy Siemens, lecz także, od  niedawna  – lokomotywy CoCo w wersji DC-LM i MS polskiego producenta, firmy Newag. Stale inwestujemy w nowy, ekologiczny tabor, tym samym odpowiadamy na wyzwania w zakresie transportu kolejowego i emisji CO2 . 

Jak oceniacie skalę rynku europejskiego i polskiego pod względem liczby dostępnych lokomotyw oraz poziomu wartości najmu w ciągu najbliższej dekady? 

Europejski rynek najmu i  leasingu lokomotyw poczynił w ostatnich latach niezaprzeczalny postęp. Po  pierwsze doszło do  liberalizacji rynku kolejowego, która następowała i która w dalszym ciągu postępuje w  wielu krajach europejskich. Po  drugie zaszła konieczność zastąpienia starszego taboru przez bardziej nowoczesny, niezawodny, bezpieczny i  ekologiczny. Zmieniły się potrzeby przewoźników kolejowych, zwłaszcza prywatnych, w całej Europie. Doszło do ewolucji w kierunku zapotrzebowania na dostępność taboru pod konkretne typy przewozów, pod konkretne kontrakty terminowe, z pełnym utrzymaniem, a my wychodzimy naprzeciw takim potrzebom. Łączne dostawy od  producentów nowoczesnych lokomotyw na rynku europejskim w ostatnich miesiącach to wolumen szacowany na około 50-70 sztuk miesięcznie, co tylko potwierdza zapotrzebowanie na nową technologię i niezawodność rozwiązań w transporcie kolejowym. Zdecydowana większość produkowanych lokomotyw trafia do  firm leasingowych, których na rynku pojawia się więcej – posiadających zarówno odpowiednie zdolności inwestycyjne, jak i kompetencje w zarządzaniu handlowym, logistycznym i w utrzymaniu.

Tylko w  tym roku podpisaliście umowy na dostawy nowych lokomotyw zarówno z Siemensem, Alstomem, jak i z Newagiem. W jaki sposób podejmujecie decyzje o  tym, jakie lokomotywy zamówić? Jakie cieszą się obecnie największym zainteresowaniem klientów w Europie, a jakie w Polsce?
 
Jesteśmy obecni na rynku najmu od 2008 roku i obserwujemy jego dynamiczną zmianę. Decyzje inwestycyjne podejmowane są zawsze na podstawie wnikliwych analiz rynku, z  uwzględnieniem zarówno potrzeb przewoźników w  danych krajach, jak i ewolucji międzynarodowych korytarzy transportowych, dokonywanych inwestycji infrastrukturalnych, a także stanu floty w poszczególnych państwach. W  lipcu 2023 roku podpisaliśmy z  firmą Alstom umowę ramową na zakup 100 lokomotyw TRAXX MS3, w tym na 65 w zamówieniu potwierdzonym, natomiast w czerwcu 2025 roku – dwie umowy na utrzymanie lokomotyw i dostawę części zamiennych. Jeśli chodzi o  firmę Siemens, umowa ramowa na dostawę 100 lokomotyw Vectron została podpisana w sierpniu 2021 roku.
Bezkonkurencyjne są  dziś lokomotywy elektryczne wielosystemowe, posiadające szerokie homologacje i mogące obsłużyć przewozy na długich międzynarodowych odcinkach. Ponadto wyposażenie lokomotyw elektrycznych w  moduł last mile staje się dla wielu klientów kluczowe, aby obsłużyć bocznice lub końcówki tras. Coraz większym zainteresowaniem klientów cieszą się lokomotywy dual mode, na które Akiem również złożyło zamówienie w firmie Siemens – w  czerwcu 2025 roku. Umowa ramowa opiewa na dostawę 50 lokomotyw Vectron DM.
Komplementarnym produktem są oczywiście lokomotywy jednosystemowe, przeznaczone na rynki krajowe. W Polsce, ze względu na typy przewozów, istniejącą infrastrukturę kolejową, a  także historycznie istniejące ciężkie lokomotywy  ET22, bardzo dużą popularnością cieszą się dziś nowoczesne lokomotywy sześcioosiowe Dragon2-PL, zarówno z modułem LM, jak i w wersji wielosystemowej (PL-CZ-SK), produkcji firmy Newag, które również ofertujemy naszym klientom w  Europie Środkowej. Jednocześnie kluczowe jest dostarczenie niezawodnego serwisu i obsługi kontraktu, każdorazowo w  języku danego klienta, zapewnienie łańcucha dostaw części zamiennych, współczynnika dostępności taboru, odpowiedniego wsparcia ECM oraz bezsprzecznie – bezpieczeństwa.
 
Czy zawierane w Polsce kontrakty odbiegają w  jakiś sposób od  tych podpisywanych na  innych rynkach? Czy różnią się na przykład skalą, czasem obowiązywania, zestawem usług etc.?
 
Zapotrzebowanie na  zakres usług w  Europie jest bardzo podobne. Przewoźnicy kolejowi skupiają się na  organizacji przewozów. I  to  jest ich core business. Potrzebują zatem jakościowych ofert, z pełnym zakresem usług utrzymaniowych, z zagwarantowaną dostępnością taboru, części zamiennych i usług ubezpieczeniowych. I tak jest na wszystkich rynkach, niemniej w Europie Zachodniej obserwujemy dodatkowo więcej kontraktów typu sell and lease back, do czego rynki Europy Środkowej powoli dorastają. We Francji, gdzie miałam okazję pracować przez kilkanaście lat, w tym również dla francuskiego rynku kolejowego w Akiem, skala najmu lokomotyw jest zdecydowanie większa, a rynek jest dużo mniej rozdrobniony, niż ma to miejsce w Polsce. We Francji czy w Niemczech mamy klientów, którzy wynajmują od  nas po kilkadziesiąt lokomotyw czy pociągów pasażerskich jednocześnie. Skala mówi sama za siebie. W Europie Środkowej, gdzie działamy od 12 lat, a  biuro otworzyliśmy w  2019 roku, nasz portfel klientów przekroczył dwudziestu przewoźników towarowych i  pasażerskich. Zapotrzebowanie na wolumen jest nieco inne, rynek jest bardziej wymagający i dużo bardziej konkurencyjny. Sama kontraktualizacja to  coraz częściej odpowiadanie na  złożone przetargi, a  także mierzenie się z aktualną koniunkturą przewozów towarowych, co uczy nas reaktywności i adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych.
 
Dlaczego zdecydowaliście się na zakup lokomotyw Newagu? Czy będą one dostępne tylko na rynku polskim? Czy jest zainteresowanie nimi wśród operatorów z  innych państw? Dlaczego zdecydowaliście się na takie, a nie inne typy?
 
Zapotrzebowanie na  lokomotywy sześcioosiowe w Polsce istniało od zawsze, ze względu na typy organizowanych przewozów kolejowych oraz infrastrukturę kolejową. Co do samej inwestycji w lokomotywy polskiego producenta – Newagu oraz usług serwisowych, na które zawarliśmy 8-letnią umowę pełnego utrzymania, nie mieliśmy żadnej wątpliwości. Jesteśmy pierwszą europejską firmą leasingową spoza Polski, która dokonała znaczących inwestycji w lokomotywy Dragon 2 firmy Newag. W  listopadzie 2023 roku zamówiliśmy 30  lokomotyw Dragon2  z  opcją na  50  dodatkowych. Zamówienie opiewa na 10 lokomotyw wielosystemowych Dragon2 dopuszczonych do eksploatacji w Polsce, Czechach i na Słowacji oraz 20 lokomotyw Dragon2 DC wyposażonych w moduł last mile, przeznaczonych do  eksploatacji w  Polsce i  do  transgranicznego dostępu do  stacji w  Czechach i na Słowacji. To  zamówienie uzupełnia naszą bogatą ofertę lokomotyw BoBo w wersjach DC i MS, takich jak Traxx, Vectron i  Eurosprinter.
Potwierdza naszą stabilność oraz umacnia pozycję na rynku polskim. Platforma Dragon 2 reprezentuje najnowszą generację lokomotyw towarowych, znanych ze swojej mocy, siły pociągowej oraz niezawodności. Zaprojektowany z myślą o zapewnieniu zrównoważonego transportu, posiadający wysoką efektywność energetyczną, spełnia wymagania techniczne TSI, a dzięki wyposażeniu w sześć osi może przewozić pociągi towarowe o masie do 4200 ton brutto, również na terenach górzystych. Jego możliwości wielosystemowe oraz moduł ostatniej mili spełnia normy emisji Stage V, a silniki są kompatybilne są z HVO. Moduły ostatniej mili kompatybilne z  HVO o mocy 0,5 MW pozwalają na płynne przejście z napędu spalinowego na bardziej ekologiczną trakcję elektryczną w  przypadku eksploatacji na  liniach niezelektryfikowanych. Niezawodność produktu oraz serwisu firmy Newag potwierdzają dane eksploatacyjne po pięciu miesiącach od dostawy pierwszych lokomotyw Dragon, zarówno lokomotyw MS (CZ-PL-SK), jak i DC-LM. Nasi klienci, m.in. Budamar (firma słowacka), IGL czy JSW Logistics, doceniają zarówno sam produkt, jak i  profesjonalizm i reaktywność ECM, którymi wyróżnia się Newag. Wybór lokomotyw CoCo Dragon to uzupełnienie bogatej oferty Akiem i  potwierdzenie naszej stabilności i  solidności na  rynku polskim, ugruntowanie naszej pozycji, a także chęć odpowiedzi Akiem na  zapotrzebowanie towarowych przewoźników kolejowych w Europie Środkowej.

Jakie czynniki zachęcają obecnie przewoźników do wynajmowania lokomotyw i dlaczego wybierają Akiem, a nie konkurencję? Jakie parametry są  obecnie kluczowe dla przewoźników i na jakie się decydują? Przykładowo na ile istotny jest moduł dojazdowy etc.?
 
Każdą firmę tworzą ludzie, i to właśnie ludzie są  największą wartością Akiem. Każdy z pięciu regionów Akiem tworzą w pełni zaangażowane, dedykowane zespoły o bogactwie kompetencji na wielu płaszczyznach. Obsługa klientów w  ich lokalnych językach to  nasza wartość dodana. W  Akiem mówimy i  pracujemy na  co  dzień w  ponad 15  językach  – na poziomie zarówno Akiem Leasing, jak i Akiem Maintenance & Services. W  Europie Środkowej nasz dedykowany na  lokalny rynek zespół to  ponad 30  osób: handlowcy, planiści ECM3, inżynierowie projektów, bazujący w  Warszawie i  w  Poznaniu, obsługujący klientów i  partnerów biznesowych po polsku, czesku i słowacku. Nie sposób nie wspomnieć tu ponadto o solidności Akiem Maintenance & Services, naszego certyfikowanego ECM, wielu warsztatach w Europie, których Akiem jest właścicielem, w tym ostatnio wybudowanym, nowoczesnym warsztacie utrzymania lokomotyw w  Ostricourt we  Francji.
Posiadamy centralny magazyn części zamiennych w Kassel w Niemczech, rzadkie kompetencje inżynieryjne pozwalające nam na prowadzenie i nadzorowanie dużych i złożonych projektów, w tym procesów homologacyjnych czy modyfikacji całych serii lokomotyw. Przewaga konkurencyjna Akiem to  również, a  może przede wszystkim, bogata i  różnorodna flota lokomotyw, bardzo duże możliwości inwestycyjne, które tworzą razem elastyczną i dostosowaną do potrzeb klientów ofertę serwisową. Na ile istotnym elementem jest cena? Cena rynkowa jest wypadkową popytu i  podaży. Wielokrotnie zależy od  koniunktury gospodarczej i  zapotrzebowania przewoźników na dany tabor czy usługi. Analizując dokumentacje przetargowe, przewoźnicy wskazują w większości przypadków jasno, jako jedyne kryterium wyboru ofert  – na  cenę. Jest więc ona czynnikiem istotnym, niejednokrotnie jedynym w  wyborze ofert. W  Akiem wierzymy, że  dostarczenie wysokiej jakości taboru i  usług, spełnienie wszelkich restrykcyjnych norm bezpieczeństwa związanych z prowadzeniem naszej działalności, utrzymanie centrów logistycznych, zapewnienie części zamiennych, kompetencji i  reaktywności serwisu wymaga odpowiednich inwestycji. Stawiamy zatem na najwyższy poziom i najwyższą jakość świadczonych przez nas usług – i to jest dla nas kluczowe.
 
Jakie są  perspektywy rozwoju rynku przewozów towarowych w  Europie? Co  obecnie ma  największy wpływ na  kierunki rozwoju i  na  ile istotna jest polityka dekarbonizacyjna UE?
 
W  restrykcyjnym kontekście regulacyjnym, w  którym Europa wyznaczyła sobie ambitne cele w  zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i  neutralności emisyjnej, transport odgrywa kluczową rolę. Ponieważ transport odpowiada aż  za  30  procent całkowitej emisji gazów cieplarnianych, kolej wydaje się niezbędnym rozwiązaniem umożliwiającym osiągnięcie tych celów środowiskowych. W istocie, w związku z tym, że transport kolejowy odpowiada jedynie za 0,3 procent emisji, w porównaniu z emisją na  poziomie 94  procent generowaną przez transport drogowy, możliwość jej ograniczenia jest znaczna. Ponadto według danych ADEME emisja CO2 wytwarzana przez pociąg jest 8  razy mniejsza w porównaniu z samochodem i 14 razy mniejsza w stosunku do samolotu, w przeliczeniu na osobę i  kilometr. Tym samym przeniesienie transportu osób i  towarów z  drogowego lub lotniczego na kolejowy jest kluczowe dla zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, a tym samym dla perspektyw rozwoju przewozów kolejowych w Europie.
W Akiem jesteśmy przekonani, że transport kole¬jowy stanowi konkretną odpowiedź na  kryzys klimatyczny, a  naszym celem jest promowanie transportu kolejowego w  konkretny sposób.
Dlatego współpracujemy z  naszymi lokalnymi zespołami, aby opracowywać rozwiązania szyte na  miarę, odpowiadające zmieniającym się potrzebom operatorów transportu towarowego i  pasażerskiego. Europa to  nasze terytorium i dążymy do zmniejszenia granic oraz ograniczeń w mobilności poprzez inwestycje w nowy, wysokowydajny tabor. Decyzja o  zakupie lokomotyw Dragon2  firmy Newag jest zatem w pełni zgodna ze strategicznym zaangażowaniem Akiem w promowanie europejskiego transportu kolejowego i  wspieranie zmiany modalnej. Ta  współpraca łączy wiedzę techniczną, szybkość reakcji i  bliskość, potwierdza zaangażowanie Akiem w regionie i podkreśla wiodącą pozycję Newagu w zakresie projektowania, dostaw i utrzymania lokomotyw.
 
Jak rozdrobnienie krajowego rynku wpływa na skalę zawieranych umów? Czy w takiej sytuacji umowy nie są podpisywane na stosunkowo niewielką liczbę pojazdów i krótki okres?
 
Polski rynek kolejowy jest bardzo dynamiczny i  tę  zmianę, w  cyklach koniunkturalnych, odnotowujemy od lat. Rynek charakteryzuje się dużą liczbą podmiotów, zarówno spółek Skarbu Państwa, jak i podmiotów prywatnych, co powoduje duże możliwości współpracy z wieloma podmiotami. To  jednocześnie pozwoliło nam osiągnąć solidność i  stabilność, a  także pozycję wiodącego gracza na  rynku Europy Środkowej. Wiąże się to oczywiście z zamówieniami innej skali, elastycznymi kontraktami, niemniej są one komplementarne wobec średnioterminowych zamówień, których na rynku nie brakuje.
 
Kto i jak zajmuje się dla was utrzymaniem lokomotyw? Na ile istotne dla przewoźników jest pozostawienie utrzymania po  waszej stronie? Jak często to  producent jest odpowiedzialny za utrzymanie?
 
W  bardzo dużej mierze większość naszych lokomotyw udostępnionych europejskim klientom utrzymywana jest przez naszą wewnętrzną jednostkę: Business Unit  – Akiem Maintenance & Services, co pozwala nam na prezentowanie zintegrowanej oferty serwisowej naszym klientom. AMS zorganizowany jest podobnie jak Akiem Leasing regionalnie. Posiada certyfikat ECM (1-4)  i  odpowiada za  pełne utrzymanie prewencyjne i korekcyjne takich lokomotyw jak Vectron, Traxx, Taurus czy Eurosprinter. AMS posiada zarówno kompetencje, jak i szerokie doświadczenie specjalistyczne w  diagnostyce, utrzymaniu operacyjnym, heavy maintenance i  analizach technicznych. Spełnia najwyższe standardy ISO, ECM i bezpieczeństwa. Równocześnie mamy zawarte umowy serwisowe z głównymi producentami taboru, takimi jak Siemens, Alstom czy Newag, co  pozwala nam zrównoważyć rozwiązania oferowane klientom. Obserwując rynek leasingu lokomotyw od ponad 12 lat oraz aktywnie w nim uczestnicząc, zauważamy, że zdecydowana większość podmiotów wynajmujących lokomotywy oddaje pełen zakres usług w ręce firm leasingowych i koncentruje się na własnej działalności przewozowej. I aby sprostać temu zapotrzebowaniu – wychodzimy przewoźnikom naprzeciw.

Czy rozważacie udostępnienie w  Polsce pojazdów pasażerskich?

Od 2022 roku Akiem rozwija również dynamicznie rynek leasingu pociągów pasażerskich – dysponuje solidnym zespołem w Berlinie i w Paryżu, który stanowi trzeci filar (BU) naszej działalności. Do  2030 roku planujemy zainwestować około 1,5  miliarda euro w  tabor pasażerski, zarówno w EMU, jak i BEMU. W 2025 roku Akiem sfinalizował pierwszą nową transakcję, inwestując w 14 nowych elektrycznych zespołów trakcyjnych (BEMU) firmy Stadler, które będą eksploatowane przez operatora ODEG w niemieckim kraju Mecklenburg-Vorpommern. Poza doskonałymi możliwościami finansowania, dzięki naszemu akcjonariuszowi La  Caisse (poprzednio CDPQ  – największemu inwestorowi infrastrukturalnemu na  świecie, z  ratingiem AAA), naszym priorytetem jest zaangażowanie w  tworzenie oferty zarządzania aktywami, aby wspierać rozwój usług lokomotyw i kolei pasażerskich w całej Europie, w tym również w Polsce.