Niewiele ponad połowa polskich elektrowozów jest w stanie dobrym

Stan techniczny pojazdów jest oceniany na podstawie danych o okresach użytkowania, modernizacjach i naprawach okresowych. Za pojazd w stanie bardzo dobrym uznaje się taki, który został zbudowany lub zmodernizowany w okresie ostatnich 5 lat, w ostatnich 2 latach miał wykonaną naprawę okresową i jest użytkowany. Egzemplarz w stanie dobrym może być zbudowany lub zmodernizowany wcześniej, niż 5 lat temu, oraz przejść naprawę okresową w okresie od 2 do 5 lat przed badanym rokiem. Jeśli naprawa nastąpiła dawniej, ale pojazd jest czynny, stan uważa się za dostateczny. Pojazd wyłączony z użytkowania przez ponad pół roku to według kryteriów badania pojazd w stanie niezadowalającym (jeśli jest przewidziany do naprawy okresowej lub modernizacji) lub złym (w przeciwnym przypadku).

Tylko co piąty EZT w stanie gorszym niż dobry

Jako „bardzo dobry” lub „dobry” oceniono stan 96% pojazdów specjalnych i 81% elektrycznych zespołów trakcyjnych. Dobre wyniki tej grupy nie dziwią: EZT to najliczniej dziś wymieniany rodzaj pojazdów, a w toku są kolejne duże przetargi na nowe jednostki (w tym postępowanie Polregio, które podpisze ze zwycięzcą umowę ramową nawet na 200 zespołów).

Nieco niższe wyniki uzyskały wagony towarowe (70%) i pasażerskie (69%). Kolejne grupy to: spalinowe wagony motorowe (66%), lokomotywy spalinowe (63%) i spalinowe zespoły trakcyjne (58%). Spośród lokomotyw elektrycznych zaledwie 55% jest w stanie co najmniej dobrym. Szczególna grupa zbiorcza, tworzona m. in. przez „wagony budowy specjalnej, wagony techniczno-gospodarcze i parowozy”, uzyskała 78% ocen na wskazanym poziomie.

Wyniki badania za ubiegły rok nie różnią się znacząco od tych dla roku 2020. Największą różnicą jest spadek odsetka wagonów pasażerskich w stanie dobrym i bardzo dobrym – ze 100% do wspomnianych 69%. – Zmiany te mogą wynikać z upływu coraz dłuższego czasu od ostatniej naprawy okresowej, powodując przeskok części pojazdów do kategorii będących w stanie dostatecznym – wyjaśnia UTK. Tylko w przypadku lokomotyw spalinowych nastąpiła wyraźniejsza poprawa – wzrost o 7 punktów procentowych. Stan pojazdów specjalnych poprawił się średnio o 3 p. p., a wagonów towarowych – o 2 p. p.

Wiek nie przesądza o wszystkim

Awaryjność pojazdów rośnie z wiekiem. – Odpowiednie utrzymanie może znacznie ograniczać wpływ tego czynnika, jednak nie wyeliminuje on całkowicie zwiększonego ryzyka awarii – podkreśla UTK. Ocena stanu technicznego nie zawsze jest jednak skorelowana z wiekiem taboru. Przeciętna lokomotywa elektryczna eksploatowana w Polsce w ruchu pasażerskim ma 33,76 roku, a spalinowa – 43,81 lat, tymczasem to stan elektrowozów został oceniony niżej. Średni wiek wagonu pasażerskiego wynosi 32,52 lat, EZT – 25,79 lat, a elektrycznych i spalinowych wagonów silnikowych oraz spalinowych zespołów trakcyjnych – od 15 do 18 lat.

– Wiek poszczególnych rodzajów pojazdów używanych w transporcie towarowym jest podobny i zawiera się w przedziale od 32 do 43 lat – informuje UTK. Wyjątkami są nowe na rynku rodzaje pojazdów (lokomotywy dwunapędowe – średnia wieku 1,79 roku) i wagony do transportu intermodalnego (platformy na wózkach – 28,17 lat). Szybki rozwój przewozów intermodalnych w ostatnich latach skłania nowe firmy do wchodzenia w ten segment rynku, a obecne już na nim firmy – do rozbudowy floty. Obie grupy podmiotów mogą przy tym korzystać z dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej.

– Stan techniczny pojazdów kolejowych jest jednym z podstawowym czynników wpływających na bezpieczeństwo systemu kolejowego. Nieprawidłowe utrzymanie pojazdu kolejowego, w szczególności elementów jego układu biegowego, może doprowadzić do groźnego w skutkach zdarzenia – przypomina UTK. Inspektorzy Urzędu mogą weryfikować podstawowy obszar utrzymania i stanu technicznego taboru podczas kontroli w zakresie stanu technicznego, procesu utrzymania i oznakowania pojazdów kolejowych oraz realizacji procesu przewozowego. Stwierdzane przez nich nieprawidłowości dotyczą w ok. 69% przypadków procesu utrzymania pojazdów, przede wszystkim – występowanie różnego rodzaju usterek oraz nieprzestrzeganie wymagań dokumentacji systemu utrzymania.