Trako: Jak zmienia się polska kolej

– Chcemy przedyskutować dwa bardzo ważne obszary: inwestycje w innowacje oraz kwestie strategiczne – rozpoczął debatę „Zmieniamy polską kolej” minister infrastruktury Andrzej Adamczyk. Tomasz Buczyński, dyrektor Departamentu Kolejnictwa MI przedstawił dane dotyczące kolei w Polsce. – Obserwujemy znaczny wzrost przewozów pasażerskich, o ponad 10 procent w stosunku do 2015 roku – zauważył Buczyński. Również przewozy towarowe były w ubiegłym roku najwyższe od 9 lat.

Pakiet inicjatyw dla kolei

Jak podkreślił dyrektor Buczyński, wartość Krajowego Programu Kolejowego zwiększono obecnie do 75,7 mld złotych. To pierwsza i największa z siedmiu wymienionych przez niego inicjatyw, za pomocą których ministerstwo planuje rozwijać kolej. Drugą jest tzw. Program utrzymaniowy. Na jego realizację ma zostać przeznaczone 24 mld zł w latach 2019-2023. Celem jest poprawa prędkości handlowej pociągów – w największym stopniu towarowych, z 30 km/h do 45 km/h.

Trzecim punktem jest strategia taborowa PKP Intercity, warta 7 mld złotych. Jej celem jest uzyskanie 80-procentowego udziału nowych i zmodernizowanych pojazdów w zasobach PKP Intercity. Jednocześnie w 77% pociągów ma być dostępny internet. Czwartym instrumentem jest Program Inwestycji Dworcowych PKP S.A., na który ma zostać przeznaczone 1,6 mld złotych. Do 2023 roku modernizacją zostanie objętych 189 dworców.

Kolejnym instrumentem jest Wspólny Bilet. – Oferta charakteryzuje się taryfą degresywną. Mamy w systemie ośmiu przewoźników, wkrótce dołączą do niego Arriva RP i Koleje Dolnośląskie – zapewnił Tomasz Buczyński. Jeśli chodzi o szósty punkt – działania legislacyjne, dyr. Buczyński wymienił m.in. wprowadzenie przepisów umożliwiających podnoszenie prędkości na sieci kolejowej do 250 km/h. Kolejnym wyzwaniem jest IV pakiet kolejowy, wdrożony w zakresie przewozów pasażerskich. Filar techniczny pakietu jest w Polsce w opracowaniu. Kluczową kwestią przedstawiciel MI nazwał zmianę przepisów dotyczących sygnału Rp1 „Baczność”, która ograniczy stosowanie go, gdy nie ma zagrożenia bezpieczeństwa. To jego zdaniem szczególnie ważne w obszarach zurbanizowanych. Ostatnią inicjatywą jest program Kolej Plus, podzielony na trzy komponenty – inwestycyjny, organizacji przewozów oraz ochrony infrastruktury kolejowej.

W zakresie wyzwań dla polskiej kolei dyr. Buczyński wymienił z kolei Centralny Port Komunikacyjny, Kolej Dużych Prędkości do Budapesztu oraz podnoszenie prędkości na sieci kolejowej do 250 km/h. Ta ostatnia ma objąć prawie całą Centralną Magistralę Kolejową (na odcinku Szeligi – Góra Włodowska).

Wyrównać dysproporcję pomiędzy koleją a drogami

Po prezentacji odbyła się debata dotycząca zmian na polskiej kolej. – Przede wszystkim to, co jest dzisiaj wielkim problemem, to brak równości pomiędzy transportem drogowym i kolejowym. Ruch na drogach jest zdecydowanie większy – pasażerski i towarowy. Przede wszystkim chcielibyśmy osiągnąć główny cel: zwiększenie obciążenia pracą przewozową kolei. Chodzi o przekonanie wszystkich tych, którzy dzisiaj poruszają się niebezpiecznymi i zatłoczonymi drogami, do transportu kolejowego. Osiągniemy to wtedy, kiedy kolej będzie nowoczesna, bezpieczna i bardziej przewidywalna – podkreślił minister infrastruktury Andrzej Adamczyk. Jak dodał, wzrost prędkości handlowej pociągów z obecnych 20 do 45 km/h na pewno przekona wielu operatorów przewozów towarów do kolei.

Prezes spółki PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. Ireneusz Merchel podkreślił, że w styczniu 2016 roku przywrócono dialog z wykonawcami. – Już w połowie tamtego roku wprowadziliśmy pierwsze z wielu zapisów, które były efektem rozmów z branżą. Tych zmian potrzebowali wykonawcy, by realizować inwestycje. Ta współpraca trwa do dzisiaj – podkreślił. Jak dodał, PLK jako inwestor stosuje nowe rozwiązania, takie jak np. zabudowa rozjazdów w blokach czy prefabrykowane konstrukcje obiektów inżynieryjnych. Jak powiedział prezes Merchel, wykonawcy często zgłaszają inwestorowi pomysły na podniesienie jakości realizowanych inwestycji, a PLK jest na nie otwarta.

Prezes PKP S.A. Krzysztof Mamiński przypomniał, że obecny program modernizacji 189 dworców jest w realizacji, a gotowa jest już lista kolejnych 150 lokalizacji, których przebudowę zapowiedział niedawno premier Mateusz Morawiecki. – Kolej oceniają pasażerowie. Rekordowe 310 mln pasażerów nie wzięło się stąd, że nie ma alternatywy, ale z tego, że kolej ma dobrą ofertę. I na przyjęciach rodzinnych, zamiast opowiadać dowcipy o kolei, mówi się, że „jechałem fajnym pociągiem, wysiadłem na fajnym dworcu” – podkreślił. Podczas debaty prezes Mamiński mówił również o licznych innowacjach przygotowywanych przez polską kolej – ostatnio m.in. w ramach rządowego programu GovTech.

Marita Szustak, prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego podkreśliła, że inwestycje kolejowe są dużo bardziej skomplikowane niż drogowe. Te drugie rzadko odbywają się pod ruchem i w starym śladzie, powodując utrudnienia. – Podczas modernizacji linii kolejowych przez środek placu budowy pędzą pociągi z prędkością 100 km/h – przypomniała. Do tego inwestycje kolejowe obejmą również sieć trakcyjną czy sterowanie ruchem. Dlatego jej zdaniem nie można porównywać tych dwóch rodzajów prac i twierdzić, że prace na drogach przebiegają sprawniej.

Podnieść nie tylko prędkość, ale też bezpieczeństwo

– Generalnie przy każdej inwestycji nie ma wątpliwości, że jednym z kluczy do przygotowywania jej zakresu jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa – podkreślił Marek Pawlik, zastępca dyrektora Instytutu Kolejnictwa. Dodał jednak, że bezpieczeństwo wymaga kompleksowego podejścia, a nie jedynie inwestycji w infrastrukturę. – Niestety, jak popatrzymy na szczegóły, to się okaże, że wyposażony tabor jeździ po niewyposażonych liniach i odwrotnie – zauważył. Jego zdaniem, w celu dalszego podnoszenia poziomu bezpieczeństwa potrzebne są wspólne działania ponad podziałami.

Prezes Fundacji ProKolej Jakub Majewski stwierdził, że polskie społeczeństwo zaczyna traktować kolej jako normalny element życia codziennego. – Dużo się zmienia, jeśli chodzi o nowe rozwiązania na kolei – i to dobrze – powiedział, dodając że w ostatnich latach zdarzyły się jeszcze dwie bardzo dobre rzeczy. – Po pierwsze przestaliśmy likwidować linie kolejowe – o czym bardzo wyraźnie mówi minister Adamczyk. Po drugie, zaczęliśmy myśleć o budowie nowych linii kolejowych w ramach projektu Centralnego Portu Komunikacyjnego – podkreślił Majewski, przypominając, że przed rozpoczęciem programu budowy autostrad uważano, że nie uda się tego zrealizować – a mimo to drogi powstały. Dlatego nie ma przeszkód, by tak samo było z nowymi liniami kolejowymi.