Szeroki tor do Wiednia już w 2020 roku?

Kolej wygra z transportem morskim?

– Zastanawiamy się cały czas, jak ułatwić transport kontenerów z zachodnich Chin do Europy. To jest ogromne wyzwanie, ale też i ogromna szansa. Największym konkurentem jest dla nas transport morski, ale on też ma ograniczone możliwości rozwoju – powiedział „Rynkowi Kolejowemu” Władymir Jakunin, prezes Kolei Rosyjskich RŻD. Dodał przy tym, że armatorzy mogą budować coraz większe i pojemniejsze statki, ale wtedy problemem będzie ich rozładunek w europejskich portach. Wywiezienie jeszcze większej liczby kontenerów z portów ARA wymagałoby ogromnej liczby ciężarówek i pociągów co wydaje się niemożliwe. To zatkałoby drogi w znacznej części zachodniej Europy i byłoby niezwykle szkodliwe dla środowiska. Zdaniem Jakunina budowa linii szerokotorowej do Wiednia jest rozwiązaniem tego problemu.

- Będzie to linia umożliwiająca transport ładunków z Chin i dalekiej Azji do serca Europy. Wiedeń i Bratysława pozwolą wygodnie obsłużyć południe Europy i państwa Zachodnie. Linia szerokotorowa w Polsce jest bardziej nastawiona na transport w kierunku zachodnim i północnym – powiedział Anton Ryszkow z departamentu strategii rozwoju RŻD. Według niego dotychczasowe analizy pokazują, iż szeroki tor mógłby przejąć od 5% do nawet 15% ładunków przewożonych transportem morskim. Najbardziej realne wydaje się jednak 10%. W tej chwili mówi się o dwóch głównych terminalach multimodalnych. Jeden zlokalizowany byłby w okolicach Wiednia, a drugi w rejonie Nowych Zamków na Słowacji. Te lokalizacje są szczególnie ważne ze względu na krzyżowanie się ważnych korytarzy paneuropejskich.

6,3 mld euro na szeroki tor

Jak zaznaczył Anton Ryszkow, dopiero studium wykonalności wykaże, jaki jest najlepszy model finansowania inwestycji. Jeden z nich będzie zakładał wykorzystanie środków unijnych i w tej sprawie trwają właśnie rozmowy, ale nie wiadomo, czy to będzie możliwe. RŻD zakłada także inne warianty finansowania inwestycji.

Michaił Gonczarow, doradca szefa RŻD powiedział, że studium wykonalności budowy toru 1520 mm do Wiednia zostanie zrealizowane w okresie od 18 do 24 m-cy, a do końca roku 2012 ma być dopięta wszelka dokumentacja związana z jego przygotowaniem. Realizacja studium wykonalności ruszy w roku 2013. W tym czasie zostanie ustalony wariant przebiegu oraz dokładna lokalizacja terminali. Mają zostać również oszacowane koszty budowy, plany finansowania oraz studium środowiskowe. Według obecnych planów budowa ma ruszyć najpóźniej w roku 2020. Na razie mówi się o kosztach rzędu 6,36 mld euro.

Fundusze UE pomogą zrealizować projekt?

- Ze środków unijnych będzie finansowana modernizacja 88 kilometrów istniejącego odcinka linii szerokotorowej do Koszyc na Słowacji. To nie jest jednak integralna część dużego projektu zakładającego budowę linii szerokotorowej do Wiednia. Jest to jedynie inwestycja uzupełniająca i będzie ją można finansować w ramach funduszy infrastrukturalnych – powiedział Petr Sisolak, dyrektor ds. strategii i spraw zagranicznych w ZZSA Slovakia. Oprócz zmodernizowanego odcinka wybudowany zostanie nowy o długości od 390 do 430 km w zależności od rezultatów studium wykonalności.

- Jesteśmy w tej chwili na etapie zakończonego wstępnego studium wykonalności. Teraz zostanie opracowane studium wykonalności, które wskaże kilka modelów finansowania oraz odpowie na pytanie, który z nich jest najlepszy. Prace prowadzimy w trzech głównych zakresach tematycznych. Pierwszy to infrastruktura liniowa w ramach której rozważamy różne warianty przebiegu trasy i jej parametry techniczne. Drugi to operatorzy, w ramach którego zastanawiamy się nad tym, czy możliwe jest inne rozwiązanie niż wolny dostęp do linii oraz jak powinny wyglądać taryfy, zaś trzeci to terminale – powiedział Anton Ryszkow.

Pierwsze przewozy w roku 2020?

Według informacji zaprezentowanych przez przedstawiciela RŻD, linia szerokotorowa będzie przedłużeniem istniejącej linii, która zostanie zmodernizowana. Linia będzie zelektryfikowana według standardów technicznych, jak na Rosji i Ukrainie (czyli wspólnych dla kolei szerokotorowej). Zostałoby na niej zbudowanych 20 bocznic o długości ok. 6km każda oraz zabudowany system ETCS poziomu 2. Długość linii to 390-430 km, w zależności od wybranego wariantu. Linia częściowo będzie przebiegała równolegle do istniejącej linii normalnotorowej na Słowacji (Koszyce – Zwoleń - Nowe Zamki). Planowane są dwa terminale, w tym końcowy w okolicach Wiednia po stronie słowackiej, w okolicy Nowych Zamków, ale dokładne lokalizacje nie są jeszcze znane. Wiadomo, że większy byłby terminal pod Wiedniem. Oba terminale będą miały możliwość przeładunku bezpośredniego z linii szerokotorowej na normalnotorową.

Prace budowlane powinny zająć około 5 lat. W wariancie pesymistycznym pierwsze ładunki pojechałyby w roku 2028 chociaż zakładany był rok 2025. Podczas odbywającej się konferencji w Soczi Michaił Gonczarow wyraził jednak przekonanie, że realizację projekty uda się przyspieszyć i pierwsze przewozy ruszą w roku 2020, a więc o 5 lat wcześniej niż planowano.

Przepustowość linii to 43 pociągi dziennie. Linia budowana ma być pod obsługę składów o długości ok. 1000 m. Na linii ma być przewożonych 30-40 mln ton ładunków rocznie, głównie z kontenerami oraz z paliwami.

Docelowa struktura linii zależy od tego, kto będzie ją finansował. Jeśli nie będzie można skorzystać z finansowania unijnego, to w grę wchodzi partnerstwo publiczno-prywatne, lub bezpośrednie finansowanie inwestycji przez zainteresowane koleje. Rozważana jest struktura holdingowa. W skład holdingu weszłyby na pewno Koleje Rosyjskie, Ukraińskie i Słowackie, ale nie wiadomo jeszcze, jakie spółki i z jakimi udziałami. Struktura właścicielska będzie wynikała z rozwiązań przyjętych po analizie studium wykonalności.

PKP LHS będzie miał konkurencję?

Linia mogłaby okazać się poważną konkurencją dla szerokotorowej linii PKP LHS biegnącej przez południową Polskę i kończącą się terminalem w Sławkowie. Przedstawiciele przewoźnika nie obawiają się jednak nowego rywala.

– PKP LHS nie obawia się ewentualnej budowy linii szerokotorowej do Wiednia. Dotychczas nie realizowaliśmy tranzytu ładunków w kierunku południowo-zachodniej Europy. Spółka jako zarządca szerokiego toru w Polsce inwestuje, rozbudowuje linię zgodnie z przyjętymi założeniami dotyczącymi wzrostu przepustowości i na tych zadaniach się koncentruje – powiedział „Rynkowi Kolejowemu” prezes spółki PKP LHS Zbigniew Tracichleb.

Warto przy tym przypomnieć, że Koleje Rosyjskie były zainteresowane udziałem w prywatyzacji PKP LHS jednak projekt ten został m.in. ze względu na protesty o charakterze politycznym, odrzucony. Przedstawiciele PKP Cargo i RZD niejednokrotnie zapewniali o poprawności współpracy pomiędzy przewoźnikami jednak nie przekłada się ona na znaczące wzrosty przewozów ładunków w tranzycie.

Inwestycja, którą zamierzają zrealizować Rosjanie, powinna się zwrócić w 40 lat od uruchomienia. Do uruchomienia pierwszych przewozów zostało zapewne ok. 10 lat. Jest więc jeszcze sporo czasu na przygotowania do nowej sytuacji w regionie. Pozostaje mieć nadzieje, że czas ten zostanie dobrze wykorzystany.

Wartość rocznego obrotu towarów między Europą a Azją to kwota rzędy 600 mld dolarów, z czego tylko 1 proc. przypada na transport towarów koleją.