W połowie lat 70. XIX wieku w Filadelfii w Pensylwanii powstała wyjątkowo dziwaczna konstrukcja kolejowa. Był to tzw. Monorail Stulecia (Centennial Monorail). Niewiele wiadomo na jego temat (zachowało się tylko jedno zdjęcie go przedstawiające), ale najprawdopodobniej był jedyną koleją jednoszynową w historii wykorzystującą piętrowy tabor.
Nazwa „Monorail Stulecia” pochodzi od tego, że został on zbudowany z myślą o przewożeniu osób zwiedzających wystawę światową zorganizowaną w filadelfijskim parku Fairmont z okazji 100. rocznicy podpisania deklaracji niepodległości USA. Trasa kolejki, o długości jedynie ok. 155 metrów, łączyła dwa pawilony wystawowe – ogrodniczy i rolniczy. Jej twórcą był gen. Roy Stone (1836-1905) – początkowo handlarz drewnem z Pensylwanii, następnie wojskowy podczas wojny secesyjnej, a w końcu – inżynier i wynalazca.
Monorail Stone’a nazywany był przez mu współczesnych „koleją siodłową” – ponieważ sposób, w jaki tabor opierał się na pojedynczej szynie, przypominał siodło leżące na końskim grzbiecie. W przekroju dwupokładowy wagon o napędzie parowym przypominał literą „A” lub odwróconą literę „U”. Posiadał on dwa główne koła „nośne” o średnicy 711 mm, jeżdżące po szynie głównej oraz kilka pomocniczych – w układzie poziomym, stabilizujących całość, wykorzystujących prowadnice położone poniżej szyny głównej. Koło tylne napędzane było obrotowym silnikiem parowym wyprodukowanym przez firmę La France. Już wówczas była to konstrukcja przestarzała i nieefektywna, ale monorail Stone’a miał za zadanie przewozić zwiedzających wystawę na bardzo krótkim dystansie i z niewielką prędkością – nie wymagał więc wysokowydajnego napędu.
Wagon kolejki Stone’a był piętrowy – na górny pokład wiodły schodki umożliwiające przejście z galerii z barierką znajdującą się na dole. Całość wykończona była w wiktoriańskim stylu art déco. Kabina maszynisty znajdowała się z tyłu pojazdu – wystawał z niej komin odprowadzający dym z paleniska kotła parowego. Pod nią ulokowano dwa zbiorniki na wodę i węgiel.
Wystawa światowa w Filadelfii zorganizowana z okazji 100-lecia podpisania amerykańskiej Deklaracji Niepodległości trwała od 10 maja do 10 listopada 1876 roku. Monorail Stone’a był jednym z wielu nowo skonstruowanych wynalazków tam prezentowanych – razem z maszyną do pisania, tzw. elektrycznym długopisem Tomasza Edisona, mechanicznym kalkulatorem, czy pierwszym telefonem Alexandra Grahama Bella. Historia tej kolejki miała swój finał wraz z końcem wystawy, choć od stycznia 1878 do stycznia 1879 r. w niedalekim hrabstwie McKean funkcjonowała Bradford and Foster Brook Railway. Był to również monorail, inspirowany konstrukcją Stone’a. Na 8-kilometrowej linii miał on nawet ustanowić rekord prędkości kolei jednoszynowej – 30 mil na godzinę (48,3 km/h). Eksploatacja tego monoraila miała tragiczne zakończenie – na początku 1879 r. eksplodował kocioł parowy pojazdu. W katastrofie tej zginęło 6 osób. W ten sposób zakończyła się historia kolei jednoszynowej w Pensylwanii.
Zapisz się do newslettera:
