Osoby rozliczające się z podatku dochodowego mogą przekazać 1% podatku organizacjom pożytku publicznego. Na liście stowarzyszeń i fundacji uprawnionych do pozyskania środków w taki sposób znajdują się podmioty związane z transportem kolejowym, w tym zarządcy kolei wąskotorowych, prowadzący muzea i skanseny oraz wspierający ofiary wypadków w transporcie.
Organizacje pożytku publicznego
Działalność pożytku publicznego może być prowadzona w wielu dziedzinach – ich katalog zawiera kilkadziesiąt pozycji. Wśród nich znajduje się ochrona dziedzictwa kulturowego, krzewienie turystyki i krajoznawstwa, wspomaganie przedsiębiorczości i wielu innych. Taką działalność co do zasady wykonują organizacje pozarządowe, które nie działają dla osiągnięcia zysku, a całość dochodu przeznaczają na realizację celów statutowych. Aby uzyskać status organizacji pożytku publicznego, podmioty muszą spełniać wiele warunków, np. prowadzić taką działalność przez co najmniej 2 lata, posiadać statut spełniający warunki określone w przepisach, w swojej strukturze posiadać organ kontroli, sporządzać i podawać do publicznej wiadomości sprawozdania merytoryczne i finansowe. Jednak obok dodatkowych obowiązków takie organizacje mają liczne uprawnienia, np. zwolnienia z wielu danin publicznych i prawo do nieodpłatnego informowania o swojej działalności w mediach publicznych.
Organizacje związane z koleją
Podobnie jak w latach ubiegłych, wiele podmiotów związanych z transportem kolejowym posiada status organizacji pożytku publicznego. Na liście uprawnionych do otrzymania 1% podatku za rok 2015 znalazły się:
- Fundacja Polskich Kolei Wąskotorowych, Rogów, Nr KRS 0000061869
- Klub Miłośników Pojazdów Szynowych, Poznań, Nr KRS 0000074961
- Klub Sympatyków Kolei, Wrocław, Nr KRS 0000076410
- Krajowe Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów Kolejarzy, Drogowców i Transportowców, Warszawa, Nr KRS 0000117354
- Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, Jaworzyna, Nr KRS 0000225114
- Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przyjazny Transport, Czeremcha, Nr KRS 0000167823
- Piaseczyńsko-Grójeckie Towarzystwo Kolei Wąskotorowej, Piaseczno, Nr KRS 0000184512
- Polskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei, Warszawa, Nr KRS 0000216091
- SISKOM - Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji, Warszawa, Nr KRS 0000260007
- Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Transportu Publicznego w Bydgoszczy, Nr KRS 0000307052
- Stowarzyszenie Skansen „Parowozownia Kościerzyna”, nr KRS 0000269166
- Towarzystwo Miłośników Koszalińskiej Wąskotorówki, Koszalin, Nr KRS 0000244589
- Wielkopolskie Stowarzyszenie Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach Drogowych i Kolejowych "POMOC" z siedzibą w Lesznie, Nr KRS 0000203999
- Zielone Mazowsze, Warszawa, Nr KRS 0000125160.
Środki pozyskane
Wymienione organizacje miały prawo uzyskać środki z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych również ubiegłym roku. I informacji opublikowanych przez Ministerstwo Finansów wynika, że wymienione stowarzyszenia i fundacje łącznie pozyskały ponad 150 tys. zł. Na jedną organizacje przypadły kwoty od 673 zł (Wielkopolskie Stowarzyszenie Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach Drogowych i Kolejowych "POMOC") do 27 038 zł (Polskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei). Na liście udało nam odnaleźć Fundację Era Parowozów, która w 2014 r. pozyskała 3228 zł. Jednak z listy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wynika, że nie jest ona uprawniona do pozyskiwania w taki sposób środków 2016 roku.
Przykłady efektów
Z publikowanych sprawozdań wynika, że środki pozyskane stanowiły wsparcie w działalności organizacji. Przykładowo Fundacja Polskich Kolei Wąskotorowych w sprawozdaniu za rok 2014 ujawniła, że zakupiła zabytkowy tabor wąskotorowy, uruchamiała ogólnodostępne pociągi kursujące według rozkładu jazdy oraz organizowała wystawy i inne wydarzenia. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Przyjazny Transport lepiej zabezpieczyło zbiory muzeum kolejnictwa oraz zaangażowała się z działania na rzecz utrzymania i rozwoju połączeń kolejowych w południowej części województwa podlaskiego. Towarzystwo Miłośników Koszalińskiej Wąskotorówki m.in. utrzymywało odcinek linii kolejowej, pozyskało tabor i zorganizowało wydarzenia na zarządzanej przez siebie Koszalińskiej Kolei Wąskotorowej.