Austria: Czy kontrakty PSC przyznawano uczciwie? Transportowe echa “afery Ibizy”

Wiosną bieżącego roku austriackim życiem politycznym wstrząsnęło ujawnienie tzw. taśm z Ibizy. Wykonane potajemnie w lipcu 2017 r. na hiszpańskiej wyspie nagrania dokumentowały próby manipulowania opinią publiczną w wykonaniu przywódcy populistycznej prawicowej Wolnościowej Partii Austrii (FPOe) Heinza Christiana Strache. Polityk proponował kobiecie podającej się za krewną rosyjskiego oligarchy ułatwienia w inwestycjach na terenie Austrii oraz kontrakty rządowe. Ceną za te korzyści miała być przychylność mediów, które miały zostać przez oligarchę zakupione.

Choć głównym wątkiem rozmów były właśnie sprawy rynku mediów, w nagraniach – jak informuje zrzeszenie niezależnych przewoźników kolejowych AllRail.EU – pojawiły się też tematy transportowe. Według AllRail Strache odgrażał się, że skonfliktowany z jego partią przedsiębiorca Hans Peter Haselsteiner – właściciel m. in. blisko połowy udziałów największego prywatnego przewoźnika pasażerskiego w Austrii Westbahn – po wejściu FPOe do rządu przestanie otrzymywać jakiekolwiek kontrakty od władz państwowych. Scenariusz zaczął się spełniać: w grudniu 2017 r. partia Strachego zasiliła rządzącą Austrią koalicję, a jednym z resortów oddanych pod jej kontrolę stało się Ministerstwo Transportu (kierował nim z jej ramienia Norbert Hofer).

Po ujawnieniu nagrań Haselsteiner zapowiedział gruntowne przeanalizowanie wszystkich przetargów publicznych, w których w ciągu półtora roku rządów FPOe startowały firmy z jego udziałem, pod kątem ewentualnych niedozwolonych praktyk, jakich mogły dopuścić sie organy władzy. W tym czasie o zamówienia na przewozy użyteczności publicznej w niektórych krajach związkowych (Górna Austria, Salzburg, Vorarlberg) ubiegała się między innymi Westbahn (poprzedni, obejmujący całą Austrię kontrakt na takie przewozy wygasa w grudniu bieżącego roku). Przewoźnik – jak twierdzi – nie otrzymał jednak z ministerstwa żadnej odpowiedzi na składane oferty. Resort podpisał w trybie bezprzetargowym umowę na przewozy na terenie Vorarlbergu z państwowymi Kolejami Austriackimi (OeBB), choć żądana przez nie cena była znacznie wyższa – podaje AllRail.

W ocenie prywatnego przewoźnika takie postępowanie przyczyniło się do wymiernych strat, poniesionych nie tylko przez WestBahn, ale także przez austriackich podatników. Szkody te – na podstawie porównania z danymi z innych krajów europejskich, w których stosuje się otwarte przetargi na obsługę linii – są szacowane przez firmę na ok. 1,5 miliarda euro w ciągu 10 lat. Jak podaje AllRail, przedstawiciele Westbahn po ujawnieniu taśm z Ibizy powzięli ponadto podejrzenia, że decyzja ówczesnego ministra transportu z FPOe była motywowana politycznie. Zawiadomienie w tej sprawie zostało już złożone do austriackich organów śledczych.

Sekretarz generalny AllRail Nick Brooks w ślad za władzami WestBahn wezwał Komisję Europejską do natychmiastowego ścisłego uregulowania trybu powierzenia bezpośredniego przy kontraktach PSC. Jak dodał, w jego ocenie pożądane byłoby nawet bardziej radykalne rozwiązanie: całkowity zakaz zawierania umów w takim trybie jeszcze przed grudniem 2023 r. – Pozwolioby to uniknąć tego rodzaju podejrzanych sytuacji, a także zapobiec marnotrawieniu środków publicznych – uzasadnił Brooks.

Rząd kanclerza Sebastiana Kurza upadł pod koniec maja 2017 r. Przyczyną wyrażenia wotum nieufności przez austriacki parlament było właśnie ujawnienie nagrań z Ibizy. Niewiele wcześniej na skutek afery populiści z FPOe wystąpili z koalicji rządowej. W tym miesiącu mają odbyć się nowe wybory.