Ważna analiza RBF: Konkurencja w transporcie kolejowym [raport do pobrania]

W opracowaniu zawarto możliwie pełny opis zagadnień związanych z konkurencją w transporcie kolejowym zarówno w układzie „intra-”, jak i „inter-” modalnym. Większość uwag dotyczy konkurencji w kolejowych przewozach pasażerskich, jako że kolejowe przewozy towarowe są w dużym stopniu zliberalizowane i problemem w tym zakresie jest w zasadzie konkurencja międzygałęziowa: pociąg-samochód ciężarowy. Problem ten odnosi się głównie do polityki transportowej państwa i przekracza ramy rozważań poświęconych transportowi szynowemu, ale został opisany w niektórych rozdziałach, w szczególności odnośnie opłat za dostęp do infrastruktury.

Co wpływa na konkurencyjność kolei?

Autorzy odnoszą się do czynników, które wpływają na warunki konkurencji, jak np. koszty dostępu do infrastruktury, możliwości finansowe podmiotów zamawiających usługi transportowe, specyfika organizacji transportu kolejowego czy uwarunkowania społeczno-polityczne. Uwzględniono także odniesienia techniczno-organizacyjne, omawiając zjawiska potoków, prędkości, częstości kursowania, energii, otoczenia, obiektów infrastruktury usługowej, jako elementów systemu mających wpływ na konkurencję i konkurencyjność kolei. Sporo miejsca poświęcono na omówienie znaczenia aktualnych przepisów oraz projektowanych zmian w kluczowej ustawie o publicznym transporcie zbiorowym oraz przepisom UE związanym z otwarciem rynku przewozów pasażerskich.

Jak tworzyć konkurencyjny rynek przewozów? Na jakich rozwiązaniach się uczyć?

W opracowaniu znajdują się ponadto wybrane przykłady doświadczeń państw Unii Europejskiej a także uwagi o potencjalnym wpływie konkurencji na bezpieczeństwo przewozów. Wskazane zostały także przykłady możliwości współpracy konkurujących podmiotów oraz dążenie do budowy zintegrowanego systemu transportu.

W konkluzji obejmującej wnioski i rekomendacje zawarte są stwierdzenia, iż konkurencja pomiędzy koleją a transportem drogowym wciąż nie spełnia kryterium fair competition. Jednak pomimo tego, iż konkurencja w obrębie sektora kolejowego napotyka wciąż na przeszkody, można zauważyć wiele sygnałów optymistycznych, w szczególności coraz większe zrozumienie wspólnych celów pomiędzy operatorami przewozów a zarządcami infrastruktury.

Jakie postulaty?

W wyniku przeprowadzonej analizy wskazano na szereg postulatów dla podjęcia działań zmierzających do poprawy konkurencyjności w transporcie, a wśród nich miedzy innymi: przyspieszenie upowszechnienia opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej i objęcie nimi wszystkich dróg krajowych; przyspieszenie oraz dalszy rozwój mądrej modernizacji infrastruktury kolejowej; rozpoczęcie z wyprzedzeniem prowadzenia prac nad polityką UTK, co do przyznawania otwartego dostępu; zintensyfikowanie prac Rządu i samorządów nad analizą możliwości poprawy stanu transportu publicznego w przypadku obszarów o małej gęstości zaludnienia; poprawa, jakości prognozowania ruchu i badań elastyczności popytu oraz wypracowanie przez branżę i organizatorów wraz z zarządcą infrastruktury rozsądnego wzorcowego zbioru dobrych praktyk przetargów na kontrakty PSC.