Stanowisko związkowców w sprawie propozycji ZPK dotyczącej ulg dla kolejarzy

W odpowiedzi na propozycję Związku Pracodawców Kolejowych, dotyczącej zakresu świadczeń przejazdowych w roku 2012 i latach następnych (pismo ZPK-98/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r.) Federacja Związków Zawodowych Pracowników PKP zgłasza następujące uwagi:

Przedstawiona przez ZPK propozycja jest nie tylko działaniem w kierunku ograniczenia ulg przejazdowych dla uprawnionych, ale również przejawem dążenia do ich likwidacji poprzez zaproponowanie opłat, na które uprawnieni (szczególnie emeryci, renciści i członkowie rodzin) w dużej mierze nie będą mogli sobie pozwolić.

Przedstawiona propozycja jest również działaniem przeciwko pracodawcom, którzy nie są przewoźnikami, poprzez podniesienie kosztów wykupu ulg przejazdowych. Dotyczy to przede wszystkim tych pracodawców, których pracownicy muszą przemieszczać się pociągami w celu wykonywania obowiązków służbowych (np. utrzymanie linii kolejowych).

Przedstawiona propozycja jest także działaniem przeciwko przewoźnikom. Wpływy z tytułu wykupu ulg przejazdowych zostaną mocno ograniczone wobec rezygnacji wielu uprawnionych z ich wykupu. Obecnie wielu kolejarzy, którzy wykupywali bilety sieciowe, mimo że korzystali z nich 2-3 razy w roku, zrezygnowało z tego biletu ze względu na wygórowany ich koszt. Tak samo będzie z ulgami. Wydaje się, że ZPK zapomina o starej zasadzie handlowców mówiącej, że o prawidłowym funkcjonowaniu (o zysku) nie decydują wygórowane ceny, lecz obrót pieniądza.

Pozwalamy sobie zauważyć, że zapis o uldze przejazdowej w wysokości 99% dla pracowników jest nieprawdziwy, bowiem w „Propozycji” znajduje się zapis, że „minimalna opłata za przejazd nie może być niższa niż 50% ceny najtańszego biletu jednorazowego normalnego, stosowanego przez danego przewoźnika w danej klasie i w danej kategorii pociągu”. Ilustruje to następujące zestawienie:
Bilety normalne taryfy ekspresowej:
– Najtańszy normalny (1 klasa do 40 km) – 31,00 zł; faktyczna opłata (50% najtańszego normalnego) – 15,50 zł; faktyczna ulga – 50%, zamiast deklarowanej 99%,
– Najdroższy normalny (1 klasa do 1000 km) – 166 zł; faktyczna opłata (nie mniej niż 50% najtańszego) – 15,50 zł; faktyczna ulga – 90%, zamiast deklarowanej 99%,
– Najtańszy normalny (2 klasa do 40 km) – 26,00 zł; faktyczna opłata (50% najtańszego normalnego) – 13,00 zł; faktyczna ulga – 50%, zamiast deklarowanej 99%,
– Najdroższy normalny (2 klasa do 1000 km) – 123,00 zł; faktyczna opłata (nie mniej niż 50% najtańszego) – 13,00 zł; faktyczna ulga – 90 %, zamiast deklarowanej 99%.
Z powyższego wynika, że faktyczna ulga w pociągach ekspresowych jest zmienna i kształtuje się na poziomie 50%-90%. W pociągach taryfy pospiesznej faktyczna ulga kształtuje się na poziomie 50%-95%. W efekcie kolejarze zapłacą za bilety drożej, niż ci, którzy korzystają ze zniżki ustawowej w wysokości 95%.

Przy wejściu w życie zaproponowanego przez ZPK rozwiązania problemu ulg przejazdowych emeryt lub rencista kolejowy, który miał prawo do klasy dowolnej, będzie musiał zapłacić za ten przywilej blisko 500 zł (nie licząc ceny biletu). Jest to ogromne obciążenie finansowe biorąc pod uwagę wysokość otrzymywanej emerytury. W wielu przypadkach zakup jednorazowego biletu normalnego będzie ich taniej kosztował. Przedłożona propozycja jest zatem działaniem w kierunku pozbawienia emerytów i rencistów uprawnień przejazdowych.
Pozwalamy sobie zauważyć, że wiele osób podjęło pracę na kolei głównie ze względu na ulgi przejazdowe i pracowało przez wiele lat, aby otrzymać ulgę w klasie dowolnej. Dzisiaj próbuje się to im odebrać, co jest nieuczciwe wobec pracowników z wieloletnim stażem pracy. Wszelkie ewentualne nowe zasady powinny dotyczyć nowych pracowników. Uprawnienia do ulg (jako prawa nabyte) powinny być respektowane.

Z uwag mniej zasadniczych trzeba zauważyć, że zaproponowane zasady korzystania z książeczek kuponowych są bardzo niejasne. Brak jest podstawowych informacji:
– czy jeden kupon upoważnia do przejazdu w jedną stronę czy pozwala również na powrót?
– czy w przypadku konieczności przejazdu pociągami kilku przewoźników korzysta się z jednego kuponu, czy ilości kuponów odpowiadającej ilości przewoźników?
– jak długo jeden kupon zachowuje ważność?

Wątpliwości budzi również zapis o korzystaniu jednorazowo z ilości kuponów odpowiadającej liczbie osób uprawnionych do takiego przejazdu. Przy rodzinach wielodzietnych 6 kuponów może zostać zużytych na jeden przejazd. Wystąpi wówczas konieczność zakupu dodatkowej książeczki, ale już wykupionej w całości przez uprawnionego.

Zgodnie z przedstawioną propozycją dotyczącą zakresu świadczeń przejazdowych w roku 2012 i latach następnych pracownik nabywa uprawnienia do ulgi przejazdowej dopiero po roku pracy. Nie ma natomiast żadnego zastrzeżenia wiążącego ulgę przejazdową członka rodziny pracownika z ulgą posiadaną przez pracownika. Wynika stąd, że pracownik może wykupić ulgę (książeczkę kuponową) dla członka rodziny nawet wówczas, gdy sam tej ulgi nie posiada. Wydaje się, że zaproponowane zapisy nie zostały przemyślane. W takiego typu dokumentach nie ma miejsca na domysły – zapisy należy formułować jasno, jednoznacznie i wyczerpująco.

W sytuacji, gdy zaproponowane przez ZPK rozwiązania dotyczące zakresu świadczeń przejazdowych w roku 2012 i latach następnych są nie do zaakceptowania, proponujemy:
1. Ulgi przejazdowe dla pracowników kolei, emerytów, rencistów i członków rodzin powinny obowiązywać na równych zasadach w pociągach spółek PKP Intercity, Przewozy Regionalne i w istniejących i nowopowstających wojewódzkich spółkach świadczących kolejowe usługi transportu pasażerskiego.
2. W dziedzinie uprawnień dla pracowników, emerytów i rencistów należy zachować dotychczasową ulgę i posiadaną klasę przejazdu.
3. Uprawnieni członkowie rodzin pracownika, emeryta lub rencisty powinni mieć prawo do ulgi 80% w klasie przysługującej odpowiednio pracownikowi, emerytowi lub renciście.
4. Pracownikom podejmującym pracę w spółkach kolejowych po wprowadzeniu niniejszych zasad powinna przysługiwać ulga przejazdowa w wysokości 80% w klasie drugiej.
5. Po przejściu pracownika, o którym mowa wyżej, na emeryturę lub rentę zostaje utrzymana ulga 80% pod warunkiem, że bezpośrednio przed przejściem na emeryturę lub rentę był zatrudniony na kolei.
6. Dopłata pracownika, emeryta, rencisty i członka rodziny pracownika za wykup świadczenia przejazdowego powinna pozostać na dotychczasowych zasadach i w dotychczasowej wysokości.
7. Powinna istnieć możliwość zakupu biletu miesięcznego oraz biletów sieciowych: kwartalnego i/lub rocznego zarówno na przejazd w klasie pierwszej, jak i w drugiej.

Wzywamy Związek Pracodawców Kolejowych do zorganizowania w trybie pilnym spotkania z przewoźnikami nowopowstających wojewódzkich spółek świadczących kolejowe usługi transportu pasażerskiego i uregulowania sprawy ulg przejazdowych. Wzywamy jednocześnie ZPK do pilnego przedstawienia nowej propozycji rozwiązania zagadnienia ulg przejazdowych w roku 2012 i latach następnych uwzględniającej zawarte w niniejszym piśmie nasze propozycje.