Dlaczego warto dobrze poznać Rozporządzenie 1371/2007, dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym? - wyjaśnia Marcin Paczewski, radca prawny, szef departamentu Prawa Konkurencji i Antymonopolowego w kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy.
Obowiązywanie Rozporządzenia 1371/2007 w Polsce
Prawa pasażerów korzystających z przewozów kolejowych oprócz regulacji krajowych (ustawa z 15 listopada 1984 r. Prawo Przewozowe) bezpośrednio reguluje prawo Unii Europejskiej, m.in. rozporządzenie (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2007 r. (dalej Rozporządzenie) dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym. Bezpośrednio, ale jeszcze nie w całości, bowiem Polska skorzystała z uprawnienia przyznanego w samym Rozporządzeniu do zwolnienia ze stosowania jego przepisów w całości. Obecne bezterminowe, ustawowe wyłączenie stosowania części przepisów Rozporządzenia znajduje zastosowanie do miejskich, podmiejskich i regionalnych kolejowych przewozów osób. Natomiast w drodze rozporządzenia Ministra Infrastruktury wybrane przepisy Rozporządzenia zostały wyłączone czasowo, w stosunku do pewnych rodzajów krajowych przewozów pasażerskich oraz połączeń ze stacjami położonymi poza granicami Unii Europejskiej. Okres tego czasowego „zawieszenia” dobiega końca w dniu 3 grudnia 2014 r., zatem od 4 grudnia 2014 r. część z dotychczas „zawieszonych” (w pewnych kategoriach połączeń krajowych) przepisów Rozporządzenia zacznie w pełni obowiązywać w Polsce. Warto również zauważyć, że obecnie trwają pracę na ostatecznym kształtem projektu nowego rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie zwolnienia ze stosowania niektórych przepisów Rozporządzenia po 3 grudnia 2014 r. – aż do 3 grudnia 2019 r. Minister rozważa bowiem, czy nie należy przedłużyć wyłączenia ze stosowania przepisów dotyczących obowiązku dostarczania pasażerowi w trakcie podróży informacji w najbardziej odpowiedniej formie, wdrożenia komputerowego systemu informacji i rezerwacji w transporcie kolejowym oraz dostępności stacji, peronów, taboru dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Nie przeszkodziłoby to w wejściu w życie w zakresie wszystkich krajowych połączeń pasażerskich istotnych przepisów o odpowiedzialności przewoźników wobec pasażerów za opóźnienie, utratę połączeń, czy odwołanie pociągu.
Perspektywa europejska
Polska nie jest w tym przypadku odosobniona. Z możliwości wyłączenia stosowania przepisów Rozporządzenia skorzystała większość państw członkowskich Unii Europejskiej, przy czym kilka państw skorzystało z możliwości wyłączenia w szerszym zakresie niż Polska. Do tego grona należy Wielka Brytania, Francja, Łotwa, Bułgaria czy Rumunia. Jest również kilka państw, które do tej pory (dane na maj 2014 roku) nie skorzystały z możliwości wyłączeń. Są to: Dania, Włochy, Holandia, Szwecja oraz Słowenia.
Czasu na dostosowanie się do zmian pozostało niewiele, a sankcje dla polskich przedsiębiorców za nieprzestrzeganie (wybranych) przepisów Rozporządzenia są surowe (zob. poniżej).
Sankcje w Polsce
Silną motywacją dla przewoźników do przestrzegania (wybranych) przepisów Rozporządzenia mają być sankcje, w które wyposażony został Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Najbardziej dotkliwą jest sankcja finansowa, bowiem Prezes UTK może nałożyć ją w wysokości do 2% rocznego przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Dobrą wiadomością dla przedsiębiorców jest, że kara finansowa nie zostanie nałożona jeżeli przedsiębiorca przed dniem wydania decyzji przez Prezesa UTK dobrowolnie usunie naruszenie lub prawidłowo wypełni obowiązki wynikające z Rozporządzenia. Dodatkowo, niezależnie od powyższej kary pieniężnej dla przedsiębiorcy, Prezes UTK może nałożyć sankcję finansową na kierownika zarządcy i przewoźnika kolejowego w wysokości nieprzekraczającej 300% jego wynagrodzenia miesięcznego.
Sankcje w UE
Najsurowsze administracyjne sankcje finansowe przewidują regulacje Holandii, Finlandii oraz Szwecji. W krajach takich jak Dania, czy Irlandia prawo przewiduje również rygor odpowiedzialności karnej.
W Holandii, Finlandii oraz Szwecji prawo nie określa górnej granicy kwoty finansowych sankcji administracyjnych. Sankcje te jednak mają charakter warunkowy, co oznacza, iż przedsiębiorca, który działa niezgodnie z przepisami Rozporządzenia nie zostanie obciążony karą o ile, na wezwanie właściwego organu administracyjnego, usunie stwierdzone naruszenia w wyznaczonym czasie. Warunkowe sankcje przewidują również przepisy obowiązujące w Niemczech i Holandii. W Niemczech maksymalna wysokość administracyjnej kary finansowej to 500 tys. euro. Dla porównania, organ regulacyjny w Grecji dysponuje sankcją do 1 mln euro.
Są też kraje, gdzie prawo dopuszcza stosowanie sankcji karnych. W Danii obowiązuje kara pozbawienia wolności do 4 miesięcy i kara grzywny w nieograniczonej ustawowo wysokości. Jednocześnie sankcja administracyjna w Danii wynosi 10 tys. koron duńskich (ok. 1.340 euro). W Irlandii prawo dopuszcza wyłącznie odpowiedzialność karną finansową z tytułu naruszenia przepisów Rozporządzenia w wysokości do 150 tys. euro.
W krajach Europy Środkowo-Wschodniej potencjalne sankcje wydają się stosunkowo łagodne w porównaniu z polskimi regulacjami. W Czechach maksymalna finansowa sankcja administracyjna nie może przekroczyć 1 mln koron czeskich (ok. 36.500 euro), na Węgrzech maksymalna kara wynosi co do zasady 0,2% przychodu lub 370 tys. euro. Na Słowacji sankcja administracyjna wynosi zaledwie 1 tys. euro. Na Litwie kara ta wynosi maksymalnie ok. 125 euro, natomiast estoński organ ma możliwość ukarania podmiotu naruszającego do kwoty ok. 32 tys. euro.
Podsumowując, zarówno bliski termin wejścia w życie obecnie wyłączonych regulacji Rozporządzenia 1371/2007 jak i możliwe surowe sankcje administracyjne powinny już teraz skłonić polskich przewoźników do uważnej analizy zmian, aby uniknąć przykrych i kosztownych niespodzianek w niedalekiej przyszłości.
Tematyka praw pasażera w ujęciu unijnym będzie przedmiotem specjalistycznego seminarium "Nowe prawa pasażerów - jak dobrze przygotować się do zmian" organizowanego w ramach TOR Centrum Szkoleniowe 9 września. Celem spotkania jest przybliżenie uczestnikom istotnych zmian w polskim prawie w zakresie obecnych i zmienionych praw pasażerów kolejowych, aby uniknąć przykrych i bardzo kosztownych niespodzianek. Innym celem jest usunięcie pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych, przedstawienie dotychczasowego, europejskiego dorobku orzeczniczego oraz wskazanie praktycznych rozwiązań skomplikowanych zagadnień prawnych. Do uczestnictwa zapraszamy: kadrę zarządzającą, dyrektorów: finansowych, marketingu, sprzedaży, IT, oficerów compliance.
Więcej na temat seminarium
Zapisz się do newslettera:
