Izba Gospodarcza Transportu Lądowego oskarża PKP PLK o zaniechania, które mogą skutkować utratą astronomicznej kwoty 40 mld złotych w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej. PKP PLK zapewniają, że „jest dokładnie odwrotnie".
Jak zaznacza IGTL, wśród osób i instytucji, które apelują o rozpoczęcie otwartej debaty nt. udrożnienia procesu inwestycyjnego na kolei znaleźli się m.in. Zbigniew Jakubas – właściciel Feroco, Janusz Papla – dyrektor OHL ŻS S.A. Odział w Polsce, Andrzej Wach – b. szef Grupy PKP, a obecnie doradca zarządu PORR Polska, Wojciech Więckowski – prezes Świetelsky Rail Polska oraz Marita Szustak – wiceprezes zarządu IGTL.
Izba przypomina, że Polska nie wykorzystała jeszcze „prawie żadnych środków” z ponad 40 mld złotych przeznaczonych na inwestycje w infrastrukturę kolejową w perspektywie budżetowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020, a PKP PLK nie zakontraktowały do tej pory „niemal ani jednego projektu”. Powodem tego w opinii ekspertów izby jest m.in. dwu a nawet trzykrotnie dłuższy proces przygotowawczy do inwestycji niż sama jego realizacja. „W efekcie Polsce grozi paraliż inwestycji kolejowych i potencjalna fala bankructw firm z sektora kolejowego, analogiczne do sytuacji na polskich drogach sprzed kilku lat” – ostrzegają przedstawiciele branży zrzeszeni w IGTL.
PKP Polskie Linie Kolejowe w przesłanym do redakcji „RK” oświadczeniu informuję, że informacje IGTL są nieprawdziwe i mogą wprowadzać odbiorców w błąd. – Opierają się one na całkowicie kłamliwej tezie, jakoby w latach 2014–2020 polska kolej miała stracić ponad 40 mld zł. Tymczasem jest dokładnie odwrotnie – zapewnia PKP PLK.
Nie ma umów?
Zarządcę infrastruktury dziwią też zarzuty dotyczące długiego czasu przygotowania inwestycji w stosunku do czasu jej realizacji. – Dla doświadczonych i profesjonalnych wykonawców projektów inwestycyjnych, nie tylko w branży kolejowej, nie jest to żadne zaskoczenie. Taka jest specyfika realizacji dużych projektów infrastrukturalnych – zaznacza PKP PLK.
Jak zaznacza w informacji IGTL Wojciech Więckowski, prezes Świetelsky Rail Polska, w ramach nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej na lata 2014-2020 do dziś z ponad 40 mld złotych dofinansowania PKP PLK nie zakontraktowało niemal żadnych środków. Dla porównania GDDKiA zdążyła ulokować ok. 18 mld złotych, czyli 25 procent wszystkich funduszy na inwestycje. Według Więckowskiego, jest to wina m.in. braku decyzyjności i zbytniej centralizacji PKP PLK.
PKP Polskie Linie Kolejowe zapewniają, że w nowej perspektywie zainwestują ponad 50 mld zł w modernizację sieci kolejowej w całym kraju. Nieprawdą jest też informacja, że PKP Polskie Linie Kolejowe nie zakontraktowały do tej pory ani jednego projektu inwestycyjnego, który będzie finansowany ze środków europejskich w nowej perspektywie UE na lata 2014–2020. W ostatnich tygodniach podpisane zostały umowy m.in. na modernizację systemu sterowania ruchem na linii E59 między Poznaniem a Wrocławiem oraz przebudowę stacji Warszawa Gdańska. W najbliższych tygodniach dojdą kolejne: na modernizację części trasy Warszawa – Radom, odcinka linii łączącej Kraków z Katowicami oraz budowy łącznicy kolejowej Kraków Zabłocie – Kraków Krzemionki. Już w lutym PLK złożyły wnioski do nowego, unijnego instrumentu finansowania inwestycji infrastrukturalnych Connecting Europe Facility (CEF) na 11 projektów inwestycyjnych o łącznej wartości ponad 10 mld zł.
Grozi fala upadłości?
Zdaniem IGTL, jednym z głównych problemów obecnego stanu jest brak dialogu zamawiającego z wykonawcami i administracją publiczną. Doprowadza to do kolejnych sporów i roszczeń oraz znacznie wydłuża termin realizacji projektów. Proces przygotowawczy i administracyjny do inwestycji jest średnio dwu, a nawet trzykrotnie dłuższy niż same roboty budowlane. Natomiast m.in. brak działań wobec roszczeń, powstających w wyniku niewłaściwych procesów współpracy na linii zamawiający – wykonawca prowadzi do kolejnych upadłości. W ciągu ostatnich trzech lat ogłosiło ją kilkaset firm z sektora budowlanego, przez co pracę straciło nawet kilka tysięcy osób.
Znacząco wpływa to również na stopniowe zmniejszanie się przychodów sektora finansów publicznych oraz dekoniunkturę dla branży budowalnej, której udział w PKB obecnie wynosi ok. 7 procent. W Unii Europejskiej udział ten wyniósł w 2014 roku ok. 10 proc. PKB. – Wprowadzenie zasady rozmowy z oferentami na etapie przygotowywania projektu czy programu funkcjonalno-użytkowego i słuchanie wykonawców ułatwiłoby cały proces inwestycyjny – zaznacza Paweł Gunia, adwokat w Kochański, Zięba, Rapala i Partnerzy – Potrzebne są również obowiązkowe mechanizmy polubownego rozwiązywania sporów, takie jak mediacja, komisja rozjemcza czy arbitraż – dodaje Partner w kancelarii, Dr Marek Jeżewski.
– Jeszcze w tym roku zostaną ogłoszone przetargi na inwestycje finansowane ze środków nowej perspektywy o łącznej wartości ok. 11 mld zł. Jednocześnie trwają zaawansowane prace nad studiami wykonalności dla kilkudziesięciu innych projektów inwestycyjnych. Dzięki temu w kolejnych latach wydatki na modernizację sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe będą utrzymywać się na średnim poziomie ok. 8 mld zł rocznie. Pozwoli to nie tylko na skokową poprawę stanu infrastruktury kolejowej w skali całego kraju, ale również na utrzymanie dynamicznego rozwoju firm wykonujących prace budowlane na rzecz kolei – odpowiada PKP PLK.
Kochański: Wciąż te same błędy
– Brak rzetelnego przygotowania przetargów, jednostronne formułowanie umów, stawiające zamawiającego w uprzywilejowanej pozycji czy brak elastyczności ze strony zamawiającego, to czynniki spowalniające proces inwestycyjny na polskiej kolei – mówi Piotr Kochański, Partner Zarządzający kancelarii Kochański, Zięba, Rapala i Partnerzy. – Wciąż popełniane są te same błędy, które mają czasem katastrofalne skutki nie tylko dla wykonawców czy usługodawców, ale przede wszystkim dla całej polskiej gospodarki – dodaje mec. Kochański.
– Naszego państwa nie stać na to co się dzieje wokół kolei. Mamy złe doświadczenia z autostradami, które wskazały różnego rodzaju patologie trapiące infrastrukturalne procesy inwestycyjne. Jest wiele do zrobienia na płaszczyźnie relacji pomiędzy rządem, PKP PLK a firmami wykonawczymi. Ufam, że wystosujemy wspólnie apel do rządzących, po to by wypracowane przez nas postulaty stały się rzeczywistością – apeluje Dariusz Zarzecki, prezes zarządu Zarzecki, Lasota i Wspólnicy.
PKP PLK odpierają te zarzuty, przypominając, że już trzy lata temu zarządca infrastruktury wprowadził fundamentalne zmiany w sposobie realizacji inwestycji – ich planowaniu, przygotowaniu i nadzorowaniu. Objęły one m.in. urealnienie harmonogramów, wprowadzenie profesjonalnego monitoringu projektów oraz kompleksowe zarządzanie ryzykiem. PLK wprowadziła wiele nowych, przyjaznych wykonawcom rozwiązań, wypracowanych m.in. w ramach Forum Inwestycyjnego. Dotyczyły one m.in. wcześniejszego zaliczkowania prac, wprowadzenia płatności częściowych, usprawnienia procesu zgłaszania roszczeń. – Obecnie wykonawcy mogą liczyć na rzetelną ocenę takich zgłoszeń i decyzje, w przypadku uznania ich zasadności. To wszystko dotyczy nowo podpisywanych kontraktów, tymczasem autorzy odnoszą się do umów podpisywanych ok. 5 lat temu. Wtedy wykonawcy podpisywali kontrakty w sposób nieprzymuszony a dzisiaj w niektórych przypadkach roszczą sobie prawa większe niż wynikałoby to z tych umów – stwierdza PKP PLK.
Natomiast w opinii Janusza Papli, Dyrektora OHL ŻS S.A. Odział w Polsce, to brak decyzyjności jest największą bolączką PKP PLK – na decyzje po stronie zamawiającego czekać trzeba niejednokrotnie trzy lata. Dlatego jego zdaniem potrzebne jest systematyczne wyciąganie konsekwencji w stosunku do instytucji oraz osób, które za taki stan rzeczy odpowiadają. Kolejne zarządy i władze nie kontynuują zobowiązań poprzedników, które zawierane były po długotrwałych negocjacjach.
Zapisz się do newslettera:
