Komisja Europejska przyjęła nowy Program Infrastruktura i Środowisko dla Polski. Na lata 2014-2020 kolej będzie miała do wyłącznej dyspozycji 5 mld euro. Kolejne 2,35 mld euro ma otrzymać transport miejski.
Budżet programu wynosi ponad 27,4 mld euro z Funduszy Europejskich (FE), czyli ok. 115 mld zł. – Najwięcej środków zasili przedsięwzięcia transportowe, a więc drogi, koleje, transport miejski, lotniczy i morski. Następny w kolejności będzie sektor ochrony środowiska. Na znaczeniu, w porównaniu do lat 2007-2013, zyskają także energetyka i służba zdrowia, szczególnie systemy ratownictwa medycznego – poinformowała minister. Głównymi odbiorcami wsparcia będą podmioty publiczne, w tym jednostki samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy, w szczególności duże firmy.
– W PO IiŚ 2014-2020 większy niż obecnie nacisk położymy na redukcję emisji oraz wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z dostępnych zasobów, przez co sprzyjającej środowisku i jednocześnie bardziej konkurencyjnej – zaznaczyła minister Maria Wasiak. - Podobnie jak w jego poprzednik w mijającej perspektywie, Program Infrastruktura i Środowisko będzie największym źródłem funduszy na infrastrukturę transportową, ochronę środowiska, energetykę i gospodarkę niskoemisyjną. Przeznaczymy je także na ochronę zdrowia i kulturę – powiedziała minister infrastruktury i rozwoju Maria Wasiak.
Oddzielny priorytet dla kolei
Prezentowane w tym roku przez Ministerstwo założenia Programu zakładały obecność ośmiu priorytetów: I – Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej (1,5 mld euro), II – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu (3,8 mld euro). III – Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej (16,8 mld euro); właśnie w tym priorytecie miała znaleźć się kolej (w sieci TEN–T, razem z drogami), transport miejski, lotniczy wodny i intermodalny.
W priorytecie IV Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej miały znaleźć się obwodnice i wylotówki z miast (3 mld euro), V to kolejny mld euro na energetykę (bezpieczeństwo energetyczne), kolejny miliard zlotych miał pójść w priorytetach VI i VII na ochronę dziedzictwa kulturowego i zdrowia. Ostatni priorytet to pomoc techniczna (0,3 mld euro).
Ostatecznie zaakceptowany program (dostępny poniżej) bardzo się różni. Przede wszystkim, pojawiły się trzy nowe programy. Drogi zostały wydzielone w priorytetach III i IV i otrzymają w sumie (wraz z lotnictwem) 12,4 mld euro. Własny priorytet dostała również kolej – w wartym 5 mld euro priorytecie V mieszczą się inwestycje związane z siecią TEN–T, ale też… niezwiązane z nią, oraz kolej miejska. Kolejny priorytet – IV – 2,35 mld euro na transport zbiorowy w miastach.
Kwoty przeznaczone na energetykę zwiększyły się nieznacznie – 0,3 mld euro. Pochodzą z ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu. Po ok. 50 mln euro straciły ochrona zdrowia i dziedzictwa kulturowego.
Co z 10,5 mld euro?
Warto przypomnieć, że z potwierdzonych właśnie 27,5 mld euro Komisja Europejska chciała przeznaczyć na polskie koleje 60 proc. Polski rząd się na to nie zgodził i wynegocjował odwrotny podział środków. Wtedy poinformowano o tym, że łącznie na kolej zostanie przeznaczonych 10,5 mld euro – razem z pieniędzmi z nowego mechanizmu Connecting Europe Facility. Inwestycje do dofinansowania z CEF to zresztą jedyne projekty z nowej perspektywy, z których przygotowaniem realnie ruszyła PKP PLK.
Według udzielonej przed rokiem przez wiceministra Adama Zdziebło odpowiedzi na pytanie posłów Klimy i Biereckiego z 33,2 mld euro na CEF na transport zostanie przeznaczonych 26,25 mld euro, w tym 11,31 mld to wydzielona kwota dla państw kohezyjnych (w tym polski). Polska otrzymała do dyspozycji 4,4 mld euro, które musi alokować do końca 2016 roku – inaczej zostaną przekazane do konkursów. Ale warto pamiętać, że CEF przeznaczony jest również na inwestycje drogowe, więc kwoty tej nie można traktować jako wyłącznie „kolejowej”
Ważne szczegóły
Po dzisiejszej informacji wiemy, że kolej ma w nowym POIiŚ swój oddzielny program, podobnie jak transport zbiorowy. To ważne, choćby dlatego, że może ograniczyć pokusę przerzucania środków pomiędzy różnymi środkami transportu. GDDKiA rozpoczęła już bowiem ogłszanie przetargów na nową perspektywę (która przecież już trwa).
Wciąż nie znamy jednak najważniejszych odpowiedzi. Po pierwsze – czy ze środków programu będzie można kupować tabor? Według informacji „Rynku Kolejowego” – tak, przynajmniej miejski i aglomeracyjny. Po drugie, rozbudowa warszawskiego metra – prawdopodobnie największa kwotowo inwestycja w nowym POIiŚ – ukroi duży kawałek inwestycyjnego tortu. Czekamy na potwierdzenie, w którym priorytecie. W transporcie miejskim czekamy na informację, czy dofinansowywane będą zakupy autobusów – jeżeli nie, dramatycznie zwiększy to szanse na nowe inwestycje w tramwaje i kolej miejską.
Alokacja Unii na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko pochodzi w większości z Funduszu Spójności (22.5 mld euro) i z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (5 mld euro). Te drugie zostaną przydzielone prawie wyłącznie regionom słabiej rozwiniętym. Samorządy województw będą zarządzać większą niż dotąd pulą europejskich pieniędzy. W latach 2007-2013 ok. 25 proc. wszystkich środków było wdrażanych przez samorządy, obecnie będzie to niemal 40 proc.
Priorytety PO IiŚ 2014-2020:
1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki – alokacja z FE 1 828,4 mln euro
2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu – alokacja z FE 3 508,2 mln euro
3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego – alokacja z FE 9 532,4 mln euro
4. Infrastruktura drogowa dla miast – alokacja z FE 2 970,3 mln euro
5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce – alokacja z FE 5 009,7 mln euro: rozwój kolei w TEN-T, poza tą siecią i kolei miejskich.
6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach – alokacja z FE 2 349,2 mln euro: infrastruktura i tabor dla publicznego transportu zbiorowego w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych.
7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego – alokacja z FE 1 mld euro
8. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego – alokacja z FE 467,3 mln euro
9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia – alokacja z FE 468,3 mln euro
10. Pomoc techniczna – alokacja z FE 330 mln euro.
Zapisz się do newslettera:
