Zmiany w ustawie o transporcie kolejowym nie naruszają konstytucji

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

• art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym, w części dotyczącej art. 14a ust. 2, dodawanego do ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym jest zgodny z art. 2 konstytucji;
• art. 1 pkt 10 ustawy z 25 czerwca 2009 r., w części dotyczącej art. 22 ust. 15 ustawy z 28 marca 2003 r., nie jest niezgodny z art. 87 ust. 1 konstytucji.
• art. 1 pkt 12 ustawy z 25 czerwca 2009 r., w części dotyczącej art. 29a ust. 1 ustawy z 28 marca 2003 r., nie jest niezgodny z art. 32 konstytucji.

Ustawa z 25 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym (ustawa zmieniająca) wprowadza do polskiego porządku prawnego przepisy Unii Europejskiej wchodzące w skład tzw. trzeciego pakietu kolejowego. Przepisy dotyczą w szczególności ochrony praw pasażerów, otwarcia międzynarodowego rynku kolejowych przewozów pasażerskich i ujednolicenia w całej UE licencji i świadectw zawodowych maszynistów.

Badając zgodność art. 1 pkt 6 ustawy zmieniającej, Trybunał ocenił, czy zarzucane we wniosku wątpliwości co do zakresu nadzoru prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, wynikające z posłużenia się przez ustawodawcę sformułowaniem "w szczególności", można usunąć w drodze odpowiedniej interpretacji tego przepisu. Zakwestionowany przepis odnosi się wyłącznie do nadzoru prezesa UTK nad przestrzeganiem przepisów wspólnotowych dotyczących ochrony praw pasażerów w ruchu kolejowym. Przepis ten normuje dwa rodzaje postępowań prowadzonych w tym zakresie przez prezesa: postępowanie kontrolne, skierowane m.in. do podmiotów wykonujących transport kolejowy, i postępowanie skargowe, dotyczące rozpatrywania skarg pasażerów na naruszenie ich praw przez te podmioty. Procedury te kończą się wydaniem przez prezesa UTK decyzji administracyjnej, będącej jedyną formą nadzoru, o którym mowa w zakwestionowanym przepisie. Bezpodstawny jest zatem zarzut wnioskodawcy, że zakres nadzoru prezesa UTK został określony w oparciu o formułę katalogu otwartego, bez bezpośredniego określenia w ustawie. W związku z tym Trybunał uznał, że art. 1 pkt 6 ustawy zmieniającej jest zgodny z zasadą określoności przepisów, wynikającą z art. 2 konstytucji. Stwierdzenie niekonstytucyjności z tego powodu powinno być bowiem środkiem ostatecznym, stosowanym dopiero wtedy, gdy inne metody usuwania skutków niejasności treści przepisu okażą się niewystarczające.

Jeśli chodzi o zarzuty pod adresem art. 1 pkt 10 ustawy zmieniającej, to, w ocenie Trybunału, fakt, że art. 87 ust. 1 konstytucji nie wymienia "międzynarodowych porozumień" i "umów dwustronnych" jako źródeł prawa powszechnie obowiązującego, nie przesądza o naruszeniu przez ten przepis zasady zamkniętego katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Umową międzynarodową, zgodnie z ustawą z 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych, jest porozumienie regulowane przez prawo międzynarodowe, bez względu na jego nazwę. Użyte przez ustawodawcę w zakwestionowanym przepisie pojęcia są zaś na tyle ogólne i pojemne, że można nimi objąć zarówno umowy ratyfikowane, stanowiące, zgodnie z art. 87 ust. 1 konstytucji, źródła prawa powszechnie obowiązującego, jak i nieratyfikowane, które mają charakter wewnętrznie obowiązujący, a zatem nie mogą zawierać przepisów kształtujących prawa i obowiązki jednostek. Nie jest możliwe przesądzenie, jaki charakter będą miały umowy zawierane na podstawie zaskarżonego przepisu, zwłaszcza, że wejdzie on w życie dopiero 4 grudnia 2010 r. Art. 1 pkt 10 ustawy zmieniającej nie jest niezgodny z art. 87 ust. 1 konstytucji.

Art. 1 pkt 12 ustawy zmieniającej znowelizował art. 29a ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym. Nowelizacja umożliwia przewoźnikom z innych państw UE dostęp do krajowej infrastruktury kolejowej w celu wykonywania międzynarodowych przewozów pasażerskich (obecnie możliwy jedynie w odniesieniu do rzeczy). Przepis zatem w ogóle nie odnosi się do kwestii, o której mowa we wniosku, czyli warunków uzyskiwania dostępu do krajowej infrastruktury kolejowej, uregulowanych w innych przepisach ustawy o transporcie kolejowym. Podstawowym wymogiem w tym zakresie, niezmienionym przez ustawę zmieniającą, jest posiadanie przez przewoźnika mającego siedzibę w innym państwie UE tzw. krajowego certyfikatu bezpieczeństwa (certyfikatu w części B). Regulacja wskazana przez wnioskodawcę jako przedmiot kontroli nie wprowadza zatem zróżnicowania jego adresatów. Element ten jest zaś podstawowym warunkiem zastosowania powołanego we wniosku jako wzorzec kontroli art. 32 konstytucji. W tej sytuacji nie ma podstaw do badania przez Trybunał, czy doszło do naruszenia zasady równości. Art. 1 pkt 12 ustawy zmieniającej nie jest niezgodny z art. 32 konstytucji.

Rozprawie przewodniczył prezes TK Bohdan Zdziennicki, sprawozdawcą był sędzia TK Marek Kotlinowski.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Monitorze Polskim.