Wypadki na przejazdach. UTK zabiega o zmiany legislacyjne

W ubiegłym roku doszło do 172 wypadków na przejazdach kolejowo-drogowych na liniach kolejowych w Polsce. Najwięcej, bo aż 108 wypadków, wydarzyło się na przejazdach kategorii D, wyposażonych w krzyż św. Andrzeja i w niektórych przypadkach również znak STOP. Kontynuację negatywnego trendu obserwuje się w pierwszych 4 miesiącach bieżącego roku, przez które doszło do 60 wypadków na przejazdach, przy czym 38 stanowiły właśnie wypadki na przejazdach kategorii D.

Jak informuje Urząd Transportu Kolejowego, podczas zwołanego z inicjatywy Prezesa UTK dr. inż. Ignacego Góry posiedzenia zespołu ds. monitorowania poziomu bezpieczeństwa sektora kolejowego dyskutowano o rozwiązaniach mających na celu zmniejszenie liczby tych wypadków. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury, Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, Komendy Głównej Policji, Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, PKP Polskich Linii Kolejowych oraz największych przewoźników pasażerskich.

Daleko za innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej

Prezes UTK zwrócił także uwagę na fakt, że to właśnie w Polsce dochodzi do największej liczby znaczących wypadków na przejazdach bez dodatkowych zabezpieczeń. W 2023 roku tego rodzaju znaczące wypadki w naszym kraju miały miejsce 36 razy, podczas Rumunii było 18 takich zdarzeń, a Niemczech i Szwecji po 13. Wypadki tego rodzaju generują opóźnienia o łącznej wartości setek tysięcy minut. Konieczne jest wówczas organizowanie zastępczej komunikacji autobusowej, które zwłaszcza w dni wolne od pracy jest ogromnym wyzwaniem dla przewoźników. Skutki opóźnień najbardziej odczuwają oczywiście pasażerowie.

W latach 2020–2024 komisje badające zdarzenia na przejazdach kolejowo-drogowych oszacowały straty na kwotę ponad 60 mln zł. Straty te obejmują uszkodzenia infrastruktury kolejowej czy taboru, a także zanieczyszczenia środowiska, natomiast nie obejmują kosztów związanych z uruchomieniem komunikacji zastępczej, pracą pociągów ratownictwa technicznego, stratą przewożonego ładunku czy bagażu podróżnych. Obecny podczas posiedzenia przedstawiciel PKP PLK podkreślił, że problematyczne są przejazdy kategorii C, na których liczba naruszeń jest znaczna – to 10% wszystkich zarejestrowanych naruszeń.

Wypadki to opóźnienia i niepotrzebne obciążenia finansowe

Podczas dyskusji poruszono zatem również problem kosztów komunikacji zastępczej, a także prac ewakuacyjnych. UTK wskazuje, że warunki do ewakuacji podróżnych są trudne, np. na wysokich nasypach, czy w głębokich wykopach i tunelach. Czynności te, z uwagi na konieczność zachowania bezpieczeństwa, wymagają zadysponowania zaangażowania znacznych sił i środków. Co więcej, ewakuacja osób z niepełnosprawnościami z trudno dostępnych miejsc bywa niemożliwa. Last but not least, problemem są również braki taborowe, wynikające z długotrwałej naprawy pojazdów kolejowych po zdarzeniach.

Obecny podczas posiedzenia przedstawiciel GITD przedstawił doświadczenia związane z analizą naruszeń na przejazdach kolejowo-drogowych zarejestrowanych przez urządzenia Red Light. Systemy te rejestrują nieprawidłowe zachowanie użytkowników przejazdów wobec czerwonego światła na sygnalizatorze nakazującego zatrzymanie. GITD rozpoczął montaż tych urządzeń w 2023 roku. Tylko do 30 kwietnia bieżącego zaledwie 5 zamontowanych systemów zarejestrowało w sumie 17 569 naruszeń. Obecnie GITD planuje zabudowę kolejnych 5 takich systemów.

Co ciekawe, analizy sytuacji zarejestrowanych przez owe systemy wykazały, że kierowcy naruszający przepisy to najczęściej osoby od 40 do 59 lat, czyli przeważnie doświadczeni kierowcy. W odpowiedzi na skalę zagrożenia i ponoszone koszty Prezes UTK proponuje cały czas zabudowę urządzeń monitorujących na 500 przejazdach kolejowo-drogowych kategorii D.

Góra: Nowe rozwiązania będą miały bezpośredni wpływ na zachowanie kierowców

W tym celu niezbędna będzie jednak zmiana przepisów, umożliwiająca wprowadzenie tego rodzaju rozwiązań. Nowe prawo powinno zapewnić skuteczną egzekucję przepisów, w tym szybką i nieuchronną karę dla kierowców, którzy naruszają przepisy kodeksu drogowego. Jednym z najważniejszych zagadnień jest wyznaczenie podmiotu, który będzie zarządzać zainstalowanymi systemami. Jego zadaniem byłoby finansowanie urządzeń, ich utrzymanie, a także obsługa spraw związanych z ujawnionymi przez nie wykroczeniami.

– Współpraca UTK, MI, GITD i PKP PLK przy zmianach w przepisach powinny wzmocnić i zwiększyć efektywność systemów zabezpieczenia ruchu kolejowego. Innowacyjne rozwiązania na przejazdach kolejowo-drogowych nie tylko usprawnią rejestrowanie naruszeń, ale także będą miały bezpośredni wpływ na zachowanie kierowców, którzy w obawie przed nieuchronnością kary zaczną stosować się do obowiązujących przepisów – podsumował Prezes UTK.

Przypomnijmy, że Ignacy Góra wysunął rzeczony postulat już w 2023 roku podczas debaty “Kultura bezpieczeństwa w transporcie kolejowym”, która odbyła się podczas 15. Międzynarodowych Targów Kolejowych TRAKO w Gdańsku. Z kolei w tym roku pewne szczegóły, związane m.in. z kosztami implementacji tego rozwiązania oraz kosztami rozwiązań alternatywnych, przedstawił podczas posiedzenia sejmowej Komisji Infrastruktury wiceprezes UTK Marcin Trela.

Jak wskazuje UTK, duże znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa na przejazdach mają również szkolenia oraz egzaminy na kierowców. Pytania egzaminacyjne muszą uwzględniać zagadnienia, jak prawidłowo przekraczać przejazdy. Poprawy wymaga jakość prowadzonych szkoleń na kierowców, przeprowadzanie kampanii edukacyjnych oraz wdrożenie rozwiązań, które pozwolą na bardziej skuteczne egzekwowanie prawa. Dziś bardzo często okazuje się, że niektórzy kierowcy traktują czerwone migające naprzemiennie światło jako... światło ostrzegawcze.