Jak usprawnić wdrażanie ERTMS?

Rynek Kolejowy: Jakie są założenia techniczne systemu ERTMS i jaki cel ma zostać osiągnięty?

Nicolas Halamek, dyrektor zarządzający Alstom Transport w Polsce: Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym (European Rail Traffic Management System, ERTMS) to wspierany przez Unię Europejską projekt ujednoliconego systemu sterowania ruchem kolejowym, który ma zapewnić interoperacyjność transportu kolejowego, czyli możliwość swobodnego poruszanie się pociągów w sieciach kolejowych poszczególnych państw bez konieczności zatrzymywania się na granicach oraz wymiany lokomotyw lub maszynistów. Celem wprowadzenia systemu jest podniesienie atrakcyjności przewozów kolejowych i zwiększenie ich udziału w transporcie wewnątrz europejskim.

Wsparcia dla ERTMS udzielił Parlament Europejski rezolucją w sprawie rozmieszczenia europejskiego systemu sygnalizacji kolejowej ERTMS/ETCS 2005/2168(INI)) z dnia 16 maja 2006 oraz Komisja Europejska Decyzjami 2001/260/EC i 2006/679 WE. Istnieją 3 różne poziomy systemu ERTMS/ETCS L-1, L-2 oraz L-3, w zależności od potrzeb istniejących na infrastrukturze kolejowej:

ERTMS to elastycznie zaprojektowany system, który umożliwia łatwą migrację pomiędzy poziomami wdrożenia system. System ten jest również w pełni interoperacyjny, co wskazuje, że każdy pociąg wyposażony w ten system może poruszać się po linii wyposażonej w podobny system. Infrastruktura przytorowa od jednego dostawcy ERTMS może być stosowana uniwersalnie przez każdy pociąg wyprodukowany przez innych dostawców ERTMS.

Jak przebiega implementacja tego systemu w Polsce?

Powinna przebiegać zdecydowanie szybciej. Na dzień dzisiejszy nie ma jeszcze w pełni działającej linii z zainstalowanym systemem ERTMS L1 lub L2, co wynika z popóźnień w ogłaszaniu przetargów. Generalnie implementacja systemu ERTMS daleko odbiega od harmonogramu określonego w Narodowym Planie Wdrażania (NPW) ERTMS w Polsce.

Występują znaczące opóźnienia w ogłaszaniu przetargów i ich realizacji. Nie jest chociażby gotowy pilotażowy odcinek linii E30 Legnica – Bielawa Dolna, gdzie wdrażany jest ERTMS poziom 2. Z tego powodu nie byliśmy w stanie homologować Pendolino, zgodnie z systemem ERTMS2. Zgodnie z NPW do końca roku 2014 powinniśmy zabudować ponad 1800km linii kolejowych, a do 2023 roku system ERTMS powinien być zainstalowany na ponad 5000 km. By móc to zrealizować, już dzisiaj należy mieć bardzo czytelną i spójną strategię wdrażania systemu ERTMSz konkretnym Business Planem.

Czy w naszym kraju mamy do czynienia z jakimiś szczególnymi trudnościami we wprowadzaniu systemu?

Jest szereg możliwości mogących usprawnić wdrażanie systemu. Naszym zdaniem najważniejszą zmianą powinno być organizowanie Dialogu Konkurencyjnego/Technicznego zamiast przetargów nieograniczonych.

Dzięki temu byłaby możliwość zapoznania się z istniejącymi technologiami, systemami funkcjonującymi w Europie. Uważam również, że specyfikacje techniczne (SIWZ) powinny być bardziej dopracowane, Jest w nich szereg niejasności i niespójności. Z tego względu postępowania przetargowe są przeciągane w czasie. Dla przykładu przetarg na instalację systemu ERTMS L 2 GSM-R na linii E65 Gdynia - Warszawa ogłoszony w grudniu 2011 trwał blisko rok, a przetarg na ERTMS na linii E20 Kunowice - Warszawa ogłoszony w lutym 2013 został po roku unieważniony.

Dodatkowo, ciągle zbyt dużą wagę w SIWZ ma kryterium ceny. Wygrywają dostawcy, którzy oferują rozwiązania za 60%-80% budżetu. A przecież wiadomo, że nowe technologie i jakość kosztują. Sytuacja ta rodzi inne zjawisko, często bowiem podpisywane są dodatkowe umowy z tzw. wolnej ręki. Praktyka taka często prowadzi do przekroczenia budżetu oferty PLK.

Obecnie na rynku przetargi wygrywane są przez dwie firmy. Wejście nowego dostawcy jest w zasadzie niemożliwe. Alstom Transport ma bardzo przykre doświadczenie z przetargiem na instalację systemu ERTMS L2 GSM-R na linii E65 Gdynia –Warszawa. Z powodu braku możliwości otrzymania podstawowych informacji od PLK, dotyczącej istniejących na linii E65 interlokingów (informacja kluczowa do budowy interfejsu między IXL a ERTMS), Alstom, pomimo dużego zaangażowania się w przygotowanie oferty był zmuszony do wycofania się z przetargu.Tymczasem Alstom to uznany i doświadczony dostawca systemów ERTMS w Europie - około 70 proc. wdrożeń systemu ERTMS L1/L2 w Europie realizowane było własnie przez naszą firmę.