Co z przyszłością trójmiejskiej SKM

W dniu 7 maja 2014 r. w portalu internetowym www.rynek-kolejowy.pl ukazała się rozmowa z Panem Hubertem Kołodziejskim, Przewodniczącym Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej. Wywiad ten przeczytaliśmy z dużym zainteresowaniem (tak, jak zawsze z zainteresowaniem czytamy materiały publikowane na łamach „RK”). Z radością przyjmujemy fakt, że Pan Przewodniczący docenia rolę PKP SKM w systemie miejskiej komunikacji zbiorowej Trójmiasta. Jednakże kilka zawartych tam stwierdzeń mija się, w moim odczuciu, ze stanem faktycznym i wymaga pilnego sprostowania. Zwłaszcza, że w kontekście procesu usamorządowienia Spółki PKP SKM niektóre zawarte w wypowiedzi stwierdzenia mogą budzić niesłuszne naszym zdanie obawy o skutki, jakie proces ten przyniesie.

Po pierwsze, PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście sp. z o.o. nie konkurowała, nie konkuruje i nie zamierza konkurować z miejską komunikacją zbiorową w Trójmieście i w którejkolwiek z gmin, przez którą przebiegają obsługiwane przez PKP SKM połączenia kolejowe. Nigdy też do naszej Spółki nie zostały skierowane – ani przez Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej, ani przez któregokolwiek z organizatorów przewozów komunalnych (ZTM Gdańsk, ZKM Gdynia czy MZK Wejherowo) jakiekolwiek sygnały o podejmowaniu przez nas działań konkurencyjnych względem usług przewozowych organizowanych przez ww. organizatorów komunikacji komunalnej. Co więcej, można wymienić wiele płaszczyzn współpracy pomiędzy PKP SKM, MZKZG, jak i wymienionymi wyżej organizatorami komunikacji publicznej w gminach, świadczących o współpracy oraz podejmowaniu działań, zasługujących w pełni na miano komplementarnych względem siebie.

12 atutów głównych

Wymienić można tu między innymi:

1. Współpracę w zakresie obsługi komunikacyjnej EURO 2012 – PKP SKM w Trójmieście sp. z o.o. wykonywała zadanie transportowe na odcinku Gdańsk Gł. – Gdańsk Stadion Expo – Gdańsk Gł. we wszystkie cztery dni meczowe na zlecenie ZTM Gdańsk;
2. Fakt, że PKP SKM w Trójmieście od samego początku obowiązywania oferty Biletu Metropolitalnego uczestniczy w tej ofercie. Podróżny, który zakupi bilet metropolitalny kolejowo-komunalny ma nieograniczone możliwości korzystania z usług miejskiej komunikacji zbiorowej, w tym także z usług przewoźników kolejowych (PKP SKM oraz PR). Informacje o tej ofercie są eksponowane na wszystkich peronach linii kolejowej nr 250 (wydzielonej parze torów od Gdańska Gł. do Rumii, będącej w zarządzie PKP SKM) oraz przy kasach biletowych i w punktach odprawy podróżnych PKP SKM – i to nie tylko na linii 250, lecz na wszystkich stacjach oraz przystankach leżących w granicach obszaru wchodzącego w skład MZKZG. Same zaś bilety metropolitalne są dystrybuowane w kasach biletowych PKP SKM – własnych i agencyjnych.  O tym, jak silna jest integracja, niech świadczy fakt, że ponad 90% wszystkich sprzedawanych biletów metropolitalnych, to bilety kolejowo-komunalne. Bilety metropolitalne, ważne wyłącznie na przejazd komunikacją miejską, to ok. 10% z wolumenu sprzedaży biletów MZKZG;
3. Fakt, iż obecnie wspólnie z MZKZG finalizujemy pracę nad wdrożeniem wspólnej oferty, uzupełniającej Bilet Metropolitalny, umożliwiającej przewoźnikom kolejowym (PKP SKM oraz PR) uwzględnienie w ww. produkcie ulg ustawowych, a dzięki temu pozyskanie należnych kwot dotacji przedmiotowej z tytułu honorowania ww. ulg;
4. Wzajemną współpracę MZK-ZG oraz PKP SKM podejmowaną co rok podczas „Dnia bez Samochodu”;
5. Działania w zakresie koordynacji rozkładu jazdy pociągów PKP SKM z rozkładem jazdy ZTM Gdańsk. Współpraca taka prowadzona jest od ponad roku, a dzięki niej możliwe jest skoordynowanie przyjazdów oraz odjazdów pociągów SKM z nocnymi kursami autobusów miejskiej komunikacji zbiorowej w Gdańsku. Obecnie taką współpracę podjęliśmy także z ZKM Gdynia. Ostatnie spotkanie koordynacyjne, moderowane przez Dyrektora ds. Marketingu i Sprzedaży PKP SKM z przedstawicielami ZTM Gdańsk oraz ZKM Gdynia, odpowiedzialnymi za ofertę przewozową, miało miejsce w siedzibie PKP SKM w ubiegłym tygodniu. Podjęte zostały ustalenia, które umożliwią zbudowanie systemu wspólnych połączeń nocnych, realizowanych pociągami SKM oraz autobusamiZTM Gdańsk i ZKM Gdynia’
6. Wzajemną współpracę dyspozytorów PKP SKM oraz dyspozytorów komunikacji miejskiej w zakresie przekazywania sobie informacji o zdarzeniach istotnych – np. przemieszczaniu się dużych grup podróżnych pociągami SKM, zamierzającymi kontynuować przejazd komunikacją miejską;
7. Pomoc w zakresie przewozu podróżnych z biletami SKM komunikacją miejską w przypadkach przerw w ruchu lub zakłóceń w kursowaniu pociągów SKM, przy czym bilety SKM są w takich przypadkach honorowane w środkach miejskiej komunikacji zbiorowej;
8. Pomoc w zakresie przewozu podróżnych z biletami komunikacji miejskiej pociągami SKM w przypadkach przerw w ruchu lub zakłóceń w kursowaniu miejskiej komunikacji zbiorowej, przy czym bilety komunikacji miejskiej są w takich przypadkach honorowane w pociągach SKM;
9. Rozmowy prowadzone obecnie przez PKP SKM z ZTM Gdańsk w zakresie koordynacji kursów autobusów miejskich w obrębie Gminy Miejskiej Pruszcz Gdański w przyjazdami oraz odjazdami pociągów SKM, w celu stworzenia spójnego łańcucha transportowego, umożliwiającego swobodny i szybki dojazd pomiędzy dzielnicami Pruszcza Gdańskiego oraz dzielnicami Gdańska, z wykorzystaniem pociągu SKM na odcinku Pruszcz Gdański – Gdańsk Gł.;
10. Rozmowy, które prowadziliśmy z ZTM Gdańsk w zakresie integracji rozkładu jazdy pociągów SKM odjeżdżających/przyjeżdżających do nowobudowanego przystanku Gdańsk Śródmieście z gdańskimi tramwajami i autobusami;
11. Realizowany przez nas obecnie projekt (zamierzamy sfinalizować go do końca czerwca br.) umieszczenia na przystankach i stacjach SKM tablic informujących o skomunikowanych liniach komunikacji miejskiej wraz z podaniem lokalizacji przystanków przydworcowych oraz kierunków relacji tramwajów, trolejbusów i autobusów. Zamierzamy na naszych peronach eksponować rozkłady jazdy środków miejskiej komunikacji zbiorowej,
12. Współpracę z organizatorami miejskiej komunikacji zbiorowej podczas przewozów dużych grup uczestników imprez masowych - np. podczas ostatniego Sylwestra organizowanego w Gdyni, podczas imprez masowych w PGE Arena, Ergo Arena itp.

SKM nie jest samotną wyspą

To tylko niektóre aspekty naszych relacji z przewoźnikami i organizatorami miejskiej komunikacji zbiorowej. Czy działanie te można określić mianem konkurencyjnych? Pytanie to zdaje się być retorycznym.

Gwoli ostatecznego podsumowania poruszanej kwestii „komplementarności” – a nie „konkurencyjności” – usług PKP SKM względem miejskiej komunikacji zbiorowej w Obszarze Metropolitalnym Trójmiasta podkreślamy, że w spektrum uwagi zarówno Zarządu, jak i pracowników Spółki PKP SKM od zawsze był, jest i będzie pasażer.

Dlatego wszelkie realizowane przez nas działania zmierzają wyłącznie ku temu, aby naszym klientom (podróżnym, pasażerom) zaoferować jak najlepszą usługę o jak najlepszym standardzie. Po to odnawiamy tabor, modernizujemy go, tak jak i modernizujemy naszą infrastrukturę. Polepszamy jakość systemów informacji pasażerskiej, szkolimy i doskonalimy personel Spółki, staramy się lepiej dostosować do obsługi osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności poruszania się. Spółka PKP SKM nie jest jednak samotną wyspą. Wspomniane wyżej działania były wysoce nieefektywne i nieskuteczne, gdybyśmy w naszym polu widzenia pominęli fakt, iż PKP SKM stanowi element systemu miejskiej komunikacji zbiorowej. Wszak jesteśmy przewoźnikiem aglomeracyjnym i fakt ten bardzo często podkreślamy. Jest oczywistym, że nie można być efektywnie działającą koleją aglomeracyjną bez ścisłej korelacji naszych działań z działaniami przewoźników komunikacji miejskiej. W naszym odczuciu takiego podejścia nie można nazwać konkurencyjnym.
Poza tym, usamorządowienia PKP SKM nie można utożsamiać z integracją taryfową. Usamorządowienie jest działaniem po stronie właścicielskiej i wiąże się albo z przejęciem całości udziałów PKP SA (w tym udziałów przewłaszczonych na Skarb Państwa) przez Samorząd Województwa Pomorskiego albo też należy je rozumieć jako proces, w wyniku którego większość udziałów PKP SKM będzie znajdowało się w posiadaniu Samorządu Województwa Pomorskiego i poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Spółka PKP SKM jest od kilku lat na drodze ku usamorządowieniu, a pozytywne aspekty tego działania są postrzegane przez wszystkich samorządowych udziałowców Spółki, o czym świadczą choćby wypowiedzi wielu z nich, publikowane w ostatnim czasie na łamach „Rynku Kolejowego”.

Usamorządowienie jest najbardziej zasadnym kierunkiem

To oczywiste, że kierunek usamorządowienia Spółki jest jak najbardziej słuszny i właściwy. Ale usamorządowienie nie oznacza wprowadzenia wspólnej taryfy (wszak organizatorzy miejskiej komunikacji zbiorowej w Trójmieście – ZTM Gdańsk, ZKM Gdynia i MZK Wejherowo są podmiotami „samorządowymi” a każdy z nich stosuje własny, odrębny system taryfowy). Przewozy Regionalne sp. z o.o. usamorządowiono w grudniu 2008 r., a Spółka ta nadal stosuje własną, odrębną taryfę. Co więcej, usamorządowienie PKP SKM nie jest sine qua non dla integracji taryfowej. Przewoźnicy kolejowi w Polsce, z wyjątkiem SKM Warszawa, stosują taryfy zbudowane na wzorcach „kolejowych”, które to taryfy umożliwiają emisję biletów ulgowych, dedykowanych beneficjentom ustaw, z których wynikają dla niektórych grup społecznych (m.in. uczniów, studentów, nauczycieli, inwalidów itp.) uprawnienia do ulg wynikających z tych ustaw.

W głównej mierze źródłem takich uprawnień jest Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego. Z uwagi na to, że to ustawodawca zobligował przewoźnika do honorowania w uruchamianych przez siebie pociągach tych ulg, przewidział też dla przewoźników refundację przychodów utraconych na skutek ich honorowania.

Zatem PKP SKM jak i inni przewoźnicy kolejowi w Polsce, korzysta z przytoczonego wyżej rozwiązania gwarantowanego przez Ustawę. Rzecz jasna ten system taryfowy nie jest jedynym możliwym do zastosowania. Przytoczony wyżej przykład SKM Warszawa jest tego widomym dowodem. Spółka ta nie emituje biletów, w pociągach SKM Warszawa obowiązują taryfy i bilety stołecznego ZTM (podobnie, jak w pociągach Kolei Mazowieckich w obrębie aglomeracji warszawskiej). Sam zaś przewoźnik otrzymuje wynagrodzenia za każdy przejechany pociągokilometr. Ale aby zastosować ten system, nie jest konieczne usamorządowienie Spółki.

Forma własności i struktura udziałów może być tu dowolna. Chodzi po prostu o to, aby organizator przewozów zastosował wspólną taryfę i wynagrodził przewoźnika w wysokości umożliwiających pokrycie mu kosztów wytworzenia usługi z uwzględnieniem rozsądnego zysku.

Ulgi ustawowe pozostaną bez zmian

O tym kto może być organizatorem przewozów oraz jak finansuje się usługi publicznego transportu zbiorowego dość jasno mówi ustawa o publicznym transporcie zbiorowym oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1370/2007. Jest więc nieprawdą, że usamorządowienie PKP SKM, pozbawi Spółkę możliwości otrzymywania środków z budżetu państwa w formie dotacji przedmiotowej na pokrycie strat z tytułu honorowania ulg ustawowych. Nie pozbawi! Dotacja ta będzie przewoźnikowi wypłacana tak długo, jak długo nie zmienią się obowiązujące w Polsce w tym zakresie przepisy prawa, albo póki przewoźnik nie zaniecha stosowania systemu taryfowego przewidującego stosowanie ulg ustawowych. Raz jeszcze podkreślmy: to działanie po stronie właścicielskiej, nie zaś po stronie systemu kształtowania cen i opłat za przejazd pociągami SKM.

Podsumowując: jako Zarząd PKP SKM, w pełni popieraliśmy, popieramy i będziemy popierać ideę usamorządowienia Spółki, którą zarządzamy. Niezależnie od struktury właścicielskiej zawsze dążyć będziemy do integracji PKP SKM i systemu miejskiej komunikacji zbiorowej w Trójmieście. Ten cel przyświecał Spółce od samego początku jej funkcjonowania na rynku usług transportowych w Województwie Pomorskim. Dlatego nie możemy zgodzić się z tezami wygłoszonymi w zamieszczonym wywiadzie i prosimy o ich sprostowanie.