Centralny Dworzec Pocztowy w Warszawie

Najnowocześniejszy w Europie

Przedsięwzięcie nie zostało zrealizowane w całości. Obiekt ulokowano na terenie dawnego Dworca Kaliskiego (ul. Żelazna 41), zamknięto go w prostokącie ulic Al. Jerozolimskie, Żelazna i Chmielna. Według projektu Józefa Szanajcy z 1936 r., miał on być zbudowanym w stylu funkcjonalistycznym obiektem o konstrukcji żelbetowej (zaprojektowanej przez inż. Wenczesława Poniża). Miał on być największym i najnowocześniejszym dworcem przeznaczonym do obsługi ruchu pocztowego w ówczesnej Europie.

Budowę Centralnego Dworca Pocztowego przerwał wybuch II wojny światowej. Do tego czasu udało się wznieść tylko jedno skrzydło w stanie surowym - od strony Al. Jerozolimskich oraz część budynku od strony ul. Chmielnej (całość przypominała z lotu ptaka dość nieproporcjonalną literę "H"). W trakcie okupacji kontynuowano pewne prace - Niemcy postanowili jednak oddać do użytku już zbudowaną część. Stało się to w połowie września 1941 r. Skrzydło dworca pomalowano w barwy maskujące. Zbudowano również dwa bunkry - jeden przy ul. Żelaznej, drugi - przy Chmielnej.

"Żelazna Reduta"

Obiekt został zdobyty przez powstańców (5. kompania zgrupowania "Chrobry II" pod dowództwem płk Zbigniewa Bryma "Zdunina") podczas powstania warszawkiego w sierpniu 1944 r. Polacy założyli w nim redutę powstańczą (nazywaną przez nich "Żelazną Redutą"). Dworzec miał znaczenie strategiczne. Ten, kto go kontrolował, mógł bez przeszkód ostrzeliwać Al. Jerozolimskie i tunel średnicowy. Dworzec był więc kluczem dla utrzymywania kontroli militarnej nad arterią komunikacyjną wschód-zachód, przechodzącą przez centrum stolicy. W wyniku działań wojennych, obiekt został lekko uszkodzony. Zachował się jednak do czasów powojennych, został częściowo odbudowany.

Na początku XXI wieku zapadła decyzja o jego rozebraniu. Ostatni fragment budowli zniknął z powierzchni ziemi w latach 2006-2007. Na jego miejscu miała powstać nowa siedziba Poczty Polskiej. Ten projekt pozostał jednak niezrealizowany.