MIB: Polskie przepisy mogą być bardziej prokonkurencyjne niż IV pakiet kolejowy

Jak informowaliśmy przed miesiącem, Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa przekazało do konsultacji społecznych projekt nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, której celem jest dostosowanie polskich przepisów do rozporządzenia przyjęcia tzw. IV Pakietu Kolejowego, który wejdzie w życie już 24 grudnia 2017 roku. Ma on zliberalizować przewozy pasażerskie w całej Unii Europejskiej.

Dużo kontrowersji wywołują szczegóły proponowanych zmian legislacyjnych – w niektórych aspektach bardziej restrykcyjne, jeśli chodzi o konieczność ogłaszania przetargów na przewozy, niż sam IV pakiet. Umowy na przewozy zawarte z tzw. wolnej ręki stracą moc 14 grudnia 2030 roku – trzy lata wcześniej, niż wynika to z IV Pakietu Kolejowego. Nowelizacja zabroni też zlecania przewozów podmiotom zewnętrznym, co pod pewnymi warunkami, dopuszcza IV Pakiet Kolejowy.

Jak przyznaje MIB w odpowiedziach na pytania "Rynku Kolejowego", w projekcie nowelizacji wykluczono możliwość stosowania wyłączeń od ogólnej zasady konkurencyjnego przyznawania umów w zakresie kolejowych przewozów wojewódzkich. – Rozwiązanie to wprowadzono w celu realizacji uzgodnień z Komisją Europejską – wyjaśnia resort. Reguluje to następujący przepis ustawy o transporcie zbiorowym: „Art. 22a. 1. Przepisów art. 5 ust. 4 i 4a rozporządzenia (WE) nr 1370/2007 nie stosuje się do umów o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego w transporcie kolejowym obejmujących wojewódzkie przewozy pasażerskie. (…)

Przepisy krajowe mogą być bardziej prorynkowe niż europejskie

IV Pakiet Kolejowy stanowi, że o ile nie zabrania tego prawo krajowe, możliwe jest bezpośrednie udzielanie zamówień w szczególnych przypadkach (tzw. „wyłączenia od ogólnej zasady konkurencyjnego przyznawania umów”). W ten sposób w Europie będzie można zawrzeć umowy na wartość niższą niż 1 mln euro, a w przypadku transportu kolejowego – 7,5 mln euro. Takiej możliwości w Polsce nie będzie.

– Europejski ustawodawca przewidział możliwość uwzględnienia w przepisach krajowych ograniczonej liczby dopuszczalnych trybów bezpośredniego zawierana umów, co oznacza, że krajowi ustawodawcy mogą wymagać stosowania bardziej prorynkowych rozwiązań, niż te zawarte w rozporządzeniu 1370/2007 – wyjaśnia resort. – Generalną zasadą znowelizowanego rozporządzenia jest dążenie do udzielania zamówień w ramach przetargów – dodaje.

Co ze zlecaniem podmiotom wewnętrznym?

Jak zaznacza inicjujące zmianę przepisów ministerstwo, po wejściu w życie nowelizacji rozporządzenia 1370/2007 przewozy świadczone przez podmioty wewnętrzne (są nim np. Koleje Mazowieckie dla Województwa Mazowieckiego) będą mogły zaspokajać wyłącznie potrzeby transportowe aglomeracji miejskich lub obszarów wiejskich. – Zmiany te z góry wykluczają możliwość bezpośredniego udzielania zamówień takim podmiotom, gdy dotyczy to zlecania usług o charakterze wojewódzkim – podkreśla MIB.

O wykładnię tego przepisu poprosiliśmy również Urząd Transportu Kolejowego. – W przepisie stanowiącym, że „Usługa publiczna w zakresie transportu pasażerskiego lub umowa o świadczenie usług publicznych (…) mogą obejmować wyłącznie potrzeby transportowe aglomeracji miejskich lub obszarów wiejskich” użyto wyrazu „lub” – tzw. funktor alternatywy nierozłącznej. Powoduje to, że możliwe są trzy sytuacje, zlecanie usług publicznych w ramach zaspokajania potrzeb transportowych: wyłącznie aglomeracji miejskich, wyłącznie obszarów wiejskich oraz zarówno aglomeracji miejskich, jak i obszarów wiejskich. Jednocześnie użycie w tym przepisie wyrazu „wyłącznie” wskazuje, że usługa publiczna w zakresie transportu pasażerskiego lub umowa o świadczenie usług publicznych nie może obejmować innych potrzeb transportowych niż potrzeby aglomeracji miejskich lub obszarów wiejskich – wyjaśnił UTK.

Zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w projekcie ustawy bezpośrednie przyznawanie zamówień będzie możliwe na dotychczasowych zasadach w czasie trwania okresu przejściowego; usługi takie w zakresie przewozów wojewódzkich będą mogły być zlecane bezpośrednio na maksymalnie 10 lat i będą mogły obowiązywać nie dłużej niż do 14 grudnia 2030 r.