Pięć lat nocnego metra

Dzisiejszej nocy (16/17 lutego) minie dokładnie pięć lat od wprowadzenia „nocnego metra”. Warto jednak podkreślić, że Warszawa już dwukrotnie wydłużała kursowanie pociągów metra. Po raz pierwszy na początku maja 2004 r. – wtedy pociągi zaczęły jeździć do ok. godz. 0.45, czyli o 30-45 min. dłużej (przy czym zmiana odbyła się kosztem poranków – pociągi zaczęły wyjeżdżać na linię o 5.00, około pół godziny później).

Na dłuższą metę, jak się okazało, było to dla mieszkańców niewystarczające – pasażerowie, zwłaszcza młodzi, zaczęli domagać się wydłużenia kursowania metra w weekendy. Organizowane były happeningi, temat poruszany był w czasie wyborów samorządowych w 2006 r. Nowo wybrana na stanowisko prezydenta miasta Hanna Gronkiewicz-Waltz spełniła te oczekiwania. Od 16 lutego 2007 r. metro zaczęło kursować w noce z piątku na sobotę i z soboty na niedzielę co pół godziny do ok. 3.00 według rozkładu minutowego (ostatni pociąg z Kabat wyrusza o 2.30, a z Młocin o 2.45). Władze miasta argumentowały tę decyzję licznymi prośbami i wnioskami mieszkańców, zwłaszcza dynamicznie rozwijającego się Ursynowa oraz tym, że metro jest najszybszym i najbezpieczniejszym środkiem transportu, zaś autobusy nocne jadące na Ursynów przeżywają oblężenie. Wprowadzone na próbę nocne kursy metra nie tylko utrzymały się, ale także po czterech zwiększono ich częstotliwość do 15 minut. Tym samym pociągi metra kursują dwa razy częściej niż jakakolwiek nocna linia autobusowa.

Po ostatnich wyborach samorządowych, które odbyły się w listopadzie 2010 r., pojawiły się kolejne żądania. Tym razem całodobowego metra siedem dni w tygodniu. Akcję, mającą na celu skłonienie władz miasta do kolejnego wydłużenia godzin kursowania, zainicjował radny SLD (partii, która w nowej kadencji nie była już w radzie miasta w koalicji z PO). Mimo dużego rozgłosu, inicjatywa – zdaniem niektórych motywowana politycznie – nie doczekała się realizacji i słuch po niej zaginął.

Po co nocna przerwa

Nie da się wydłużać godzin kursowania w nieskończoność z uwagi na kwestie bezpieczeństwa. Nocna przerwa technologiczna wykorzystywana jest przez poszczególne służby do niezbędnych przeglądów, bieżącej konserwacji i naprawy urządzeń. Lista ta obejmuje:

• tory i tunele,
• systemy sterowania ruchem i bezpieczeństwa,
• urządzenia sygnalizacji,
• urządzenia związane z wentylacją (235 wentylatorni) oraz transportem pionowym (59 wind i tyle samo schodów ruchomych), systemy odwadniające (122 przepompownie i 44 kilometry systemów odwadniających),
• zasilanie energetyczne i urządzenia elektryczne (65 tys. źródeł światła),
• oprócz tego sprawdzane są zabezpieczenia przeciwpożarowe oraz prowadzone są naprawy i sprzątanie obiektów w części pasażerskiej.

Wszystkie prace w tunelu muszą być prowadzone przy wyłączonym napięciu w trzeciej szynie. Faktyczna długość nocnej przerwy, wynikająca ze zjazdów i wyjazdów pociągów, wynosi obecnie w dni robocze 3,5 godziny.

Popularność a koszty

Obecnie w noc weekendową uruchamianych jest po 10 dodatkowych kursów w jednym kierunku. Pojemność 6-wagonowego składu wynosi około 1200 pasażerów. Zgodnie z danymi z bramek biletowych, w ostatnią noc z piątku na sobotę po północy z metra skorzystało 5885 pasażerów. Natomiast bramki w nocy z soboty na niedzielę zarejestrowały 5946 wejść. Trzeba pamiętać, że dane te obejmują też pasażerów korzystających z ostatnich „dziennych” pociągów, jadących po północy. Z drugiej strony liczby nie obejmują osób omijających czy przeskakujących bramki. Metro w statystykach końcowych standardowo dolicza 5% pasażerów, choć można przypuszczać, że w nocy – wobec nieszczelności systemu bramek i kontroli – wartość ta jest większa.

Generalnie, jak pokazują statystyki z dłuższego okresu, liczba pasażerów korzystających z metra po północy nie przekracza 6-7 tys. osób. Stanowi to około 3% całego ruchu w metrze. Przy czym największą popularnością cieszą się kursy koło pierwszej w nocy, potem frekwencja spada.

Jak podaje Zarząd Transportu Miejskiego, koszt uruchomienia dodatkowych kursów metra w nocy wynosi tyle, co 25% kosztów kursowania wszystkich linii autobusowych nocnych w trakcie jednej nocy (w Warszawie i poza nią). Według danych z roku 2011 r. uruchomienie nocnego metra to wydatek rzędu ok. 56 tys zł dla jednego weekendu, podczas gdy nocna komunikacja autobusowa pochłania ok. 220 tys. zł.

Nocne metro na II linii

Władze miasta zapowiadają, że wydłużone godziny kursowania w weekendy będą obowiązywać też na budowanym właśnie centralnym odcinku II linii metra. Spełnienie tego może być jednak trudne z uwagi na przewidziane nocowanie większości składów na linii i pojemność torów odstawczych.

Jak to wygląda w Europie?

Nocne metro nie jest wyznacznikiem ani wielkości miasta, ani jego znaczenia turystycznego. W Europie całonocnym kursowaniem przez siedem dni w tygodniu poszczycić się może tylko Kopenhaga, posiadająca nowoczesne, zautomatyzowane metro. Oprócz tego – według danych z roku 2011 – jeszcze w siedmiu europejskich miastach pociągi kursują przez całą noc, ale w przeciwieństwie do Kopenhagi – tylko w weekendy. Jeśli chodzi o pozostałe systemy kolei podziemnej, to pod względem godzin kursowania w weekendy Warszawa należy do ścisłej czołówki – znajduje się tuż za wymienionymi wcześniej miastami z całonocnym metrem. W innych europejskich systemach ostatnie pociągi wyruszają w trasy najpóźniej o godz. 2.00 bądź 2.10, przy czym w wielu miastach jeszcze wcześniej. W Budapeszcie, na przykład, ostatni skład odjeżdża już o 23.30.