Konsolidacja i koordynacja – te działania mają uzdrowić polską kolej według Czesława Warsewicza, doradcy kandydata PiS na premiera technicznego, prof. Piotra Glińskiego. Ekspert zaprezentował dziś główne założenia swojej strategii, która ma być podstawą polityki transportowej w sektorze kolejowym po odsunięciu rządu Donalda Tuska od władzy.
– Ja reprezentuje zespół niezależnych, interdyscyplinarnych ekspertów z branży kolejowo-transportowej, który jest skupiony wokół portalu nakolei.pl. Efektem naszej wielomiesięcznej pracy jest opracowanie spójnej, efektywnej strategii nakierowanej na rozwój. My nazywamy to strategią 2K - konsolidacja i koordynacja – powiedział ujawniając swój plan Czesław Warsewicz.
Zanim przeszedł do omawiania założeń strategii, ekspert wymienił kilka wniosków z diagnozy rynku kolejowego, która była podstawą do jej opracowania, ponieważ „efektywna strategia musi zwierać w sobie sytuacje i problemy, które nam mówią, dlaczego tak się stało.”
Diagnoza chaosu
– Polski rynek kolejowy jest dzisiaj najbardziej zliberalizowanym i rozdrobnionym rynkiem europejskim, a powiedziałbym nawet, że światowym. (…) Dlaczego tak jest? W moim przekonaniu pierwszą przyczyną główną jest bardzo głęboki, szkodliwy podział PKP na dziesiątki spółek. To była przyczyna pierwotna. Później mieliśmy bardzo negatywny, obarczony dużą dozą porażki proces usamorządowienia, realizowany w latach 2009-2010, które doprowadziło dzisiaj tak naprawdę do bankructwa Przewozów Regionalnych. Trzeci element tego stanu to chaos organizacyjny i kompetencyjny – stwierdził Czesław Warsewicz podczas dzisiejszej debaty „Bezpieczna, nowoczesna kolej” zorganizowanej przez klub parlamentarny Prawa i Sprawiedliwości.
– W konsekwencji mamy taką sytuację, niespotykaną w historii kolei w stanie pokoju, że w latach 2010-2011 był chaos przy wprowadzaniu rozkładu jazdy. W roku ubiegłym roku chaos przy wprowadzaniu rozkładu jazdy Kolei Śląskich. Przypomnę, że rozkład jazdy Kolei Niemieckich jest robiony na 10 lat do przodu – dodał.
Za dużo polityki…
To jednak nie wszystko. – Dzisiaj mamy bardzo nieefektywny system kolejowy, który powoduje, że główne spółki kolejowe, nie tylko z grupy PKP, w latach 2008–2012 przyniosły stratę 3,3 mld zł. Rekordzistą była spółka PKP Polskie Linie Kolejowe, która przyniosła 2,2 mld zł straty w tym okresie – obliczył Czesław Warsewicz.
Ostatnim wnioskiem diagnozy doradcy prof. Glińskiego jest „stuprocentowe upolitycznienie działalności operacyjnej, która jest taka właściwie od 2008 r.”. Co się kryje pod tym hasłem? – Zastąpienie kompetencji kluczem politycznym – wyjaśnia Czesław Warsewicz, który w 2008 r. został odwołany ze stanowiska prezesa PKP Intercity.
Strategia nie tylko PKP
Jakie jest więc lekarstwo na te bolączki polskiej kolei? – W moim przekonaniu odwieczny proces restrukturyzacji jest procesem zwijania się kolei. Ja bym raczej zastąpił słowo restrukturyzacja słowem rozwój i mówienie o restrukturyzacji mówieniem o rozwoju – powiedział doradca prof. Glińskiego.
Dlatego też na podstawie wyżej zaprezentowanych wniosków z diagnozy rynku kolejowego w Polsce „zespół niezależnych, interdyscyplinarnych ekspertów” sformułował „kilka tez”, które „mogą pozwolić w sytuacji zdekompowanego rynku” w uzdrowieniu polskiej kolei. Jak podkreślił Czesław Warsewicz, strategia konsolidacji i koordynacji jest strategią całej kolei, a nie strategią PKP. – Jest szersza. Obejmuje o wiele większy obszar działalności, również strukturalnych, związanych ze strukturą własnościową – powiedział.
Po pierwsze: konsolidacja
Pierwszym założeniem strategii 2K jest konsolidacja. Co należy przez to rozumieć? – W konsolidacji widzimy taki element, w dzisiejszej sytuacji zdekomopowanego rynku, skupienia działalności spółek kolejowych wokół tzw. linii biznesowych. Linii biznesowych w postaci infrastruktury, przewozy towarowe, przewozy pasażerskie, dworce i pozostałe – wyjaśnił były prezes PKP Intercity.
Jak zaznaczył infrastruktura zawsze jest domeną państwa, a stawka dostępu powinna być narzędziem polityki państwa. – Dzisiaj w moim odczuciu filozofia kształtowania stawki dostępu też powinna być zmieniona. Dzisiaj przewoźnicy płacą w Polsce około 96 proc. kosztów funkcjonowania infrastruktury, podczas gdy średnio w Unii Europejskiej jest 40-50 proc. – powiedział Czesław Warsewicz tłumacząc, że zmiana zasad kształtowania stawek dostępu może pomóc w rozwoju przewoźnikom. Nie wyjaśnił jednak na czym ta nowa filozofia kształtowania stawek miałaby polegać.
Po drugie: koordynacja
Drugim kluczowym elementem strategii Czesława Warsewicza jest koordynacja. Jego zdaniem narzędziem koordynatorem rynku kolejowego w Polsce powinien być Urząd Transportu Kolejowego. Dlaczego właśnie ta instytucja? – Ponieważ z charakterystyki rynku, który jest rynkiem prywatnym, publicznym, państwowym, a na przykład rozkłady jazdy dotyczą wszystkich przewoźników i dotykają nas. Czyli nie ma instytucji koordynującej, czy też mogącej w sposób bezpieczny realizować swoje podstawowe założenia. Postulujemy więc, aby zakres Urzędu Transportu Kolejowego był bardziej ruchomy i stanowił porządkujący regulator rynku, który stoi na straży bezpieczeństwa jego funkcjonowania – stwierdził ekspert rządu technicznego prof. Glińskiego. – Dzisiaj mamy sytuację, że UTK jest tak naprawdę najbardziej upolitycznioną instytucją, ponieważ prezes UTK może być odwołany w każdej chwili, czyli jego niezależność jest praktycznie żadna – dodał.
– To są rozwiązania systemowe, które mogłyby pozwolić nadać nowy dynamizm kolei – podsumował Czesław Warsewicz.