Osoby z niepełnosprawnością na kolei: Jest dużo do zrobienia

„Biała Księga” monitoruje i pokazuje diagnozę istniejącego stanu, ale zawiera również rekomendacje kierowane do przewoźników, zarządców infrastruktury, projektantów, pracowników nadzoru i innych instytucji związanych z kwestią likwidowania barier ograniczającą dostępność transportu kolejowego dla osób z ograniczoną mobilnością. Jak wynika z dokumentu, w Polsce mieszka obecnie ponad 4,7 mln osób z różnego typu dysfunkcjami, co stanowi ponad 12 proc. ogółu społeczeństwa. Dostępność przestrzeni związanej z szeroko rozumianym transportem jest jednym z najistotniejszych zagadnień decydujących o ich pełnym udziale w życiu i funkcjonowaniu społeczeństwa. Obok infrastruktury – istotnym elementem jest też  tabor przewozowy i odpowiednio wyedukowani pracownicy kolei, a nawet współpasażerowie.

Brakuje projektowania uniwersalnego

Aktualnie PKP SA zarządza ponad 2,5 tys. dworców kolejowych, z czego blisko 600 obsługuje ruch pasażerski. Kilka lat temu zainicjowano program ich modernizacji, co widać w postaci wyremontowanych i odnowionych budynków dworcowych. Przegląd dotychczas zrealizowanych inwestycji pozwala stwierdzić, że są one przebudowywane według różnych standardów. Część z nich nie uwzględnia potrzeb projektowania uniwersalnego. Często też obiekty z założenia dostępne, w praktyce już takie nie są. Najpopularniejsze problemy to schody, brak podnośników lub wind, brak pochylni, niedostosowane toalety, brak możliwości dostania się na perony.

Intencją autorów dokumentu było przybliżenie i upowszechnienie informacji na temat dostępności transportu kolejowego. Zawiera on definicje, rys historyczny procesu działań związanych z dostosowaniem kolei do obsługi niepełnosprawnych oraz odwołania do obowiązujących uregulowań prawnych (unijnych i krajowych). W części opisowej zaprezentowano problematykę związaną z szeroko rozumianą dostępnością pod katem infrastruktury przeznaczonej dla podróżnych, taboru kolejowego, urządzeń wspomagających przejście z peronu do wagonu oraz informacji dla podróżnych, a także wymagań stawianych przed personelem do kontaktów z podróżnymi niepełnosprawnymi i jego szkoleniem oraz organizacji obsługi pasażerskiej. Materiał jest bogato ilustrowany, odnosząc się do konkretnych przykładów  z praktyki funkcjonowania transportu szynowego w Polsce i w innych krajach. „Biała Ksiega” ma przede wszystkim zadanie monitorowania i diagnozy istniejącego stanu, niemniej zawiera także rekomendacje kierowane do przewoźników, zarządców infrastruktury, projektantów, pracowników nadzoru i wszelkich instytucji zajmujących się likwidowaniem barier technicznych, architektonicznych i organizacyjnych, ograniczających szeroko rozumianą dostępność transportu kolejowego dla osób z ograniczoną mobilnością. Dokument uzupełnia unikatowy, przygotowany specjalnie na potrzeby raportu, materiał, zawierający różne przykłady dostępności infrastruktury i taboru kolejowego. Materiał ten został opracowany przez osoby niepełnosprawne, które w ramach specjalnie zorganizowanych wycieczek przemieszczały się po Europie transportem kolejowym.

Przedsiębiorstwa kolejowe w Polsce oraz instytucje, takie jak Urząd Transportu Kolejowego i Pełnomocnik Rządu ds. osób niepełnosprawnych, przykładają  dużą wagę do  kwestii praw pasażerów  z ograniczoną mobilnością w ramach  tworzonych zespołów  i  wydawanych publikacji. Jednak dotychczas brak było w Polsce  kompleksowego zestawienia  informacji i danych w jednym, zwartym dokumencie, który może być szeroko upubliczniony nie tylko w środowisku kolejowym.

Pełna dostępność rzadkością

Pełna dostępność dla osób z niepełnosprawnościami w rzeczywistości w Polsce jest wciąż rzadkością. Nawet jeśli taka osoba dostanie się jakoś na peron, z którego odjeżdża pociąg, to wciąż stoi przed nią wyzwanie dotyczące dostania się do pociągu. Poważnym problemem okazuje się też niedostosowanie położenia podłogi wagonu względem powierzchni peronu.

Wciąż brakuje rzetelnych badań rzeczywistej dostępności wszystkich dworców kolejowych, co powinno być początkiem długofalowego planu dostępności i standaryzacji. Pracownicy dworców i pociągów nie posiadają wystarczających narzędzi umożliwiających profesjonalną obsługę klientów ze specjalnymi potrzebami. Aby oszacować skalę wieloletnich zaniedbań w kwestii dostępności i móc faktycznie rozmawiać o tym problemie – diagnoza sytuacji dostępności na kolei zdaje się być niezbędna. Dopiero po jej opracowaniu możliwe będzie wprowadzenie zmian i standaryzacji rozwiązań stosownych w obrębie wszystkich obiektów kolejowych.
 

Pobierz bezpłatnie Białą Księgę Niepełnosprawni a transport kolejowy