Technologia firmy Bombardier jako pierwsza będzie eksploatowana w trybie mieszanym umożliwiającym prowadzenie ruchu z wykorzystaniem ERTMS poziomu 2 oraz konwencjonalnych systemów sterowania ruchem na odcinku Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna korytarza transportowego E30 w Polsce.
Bombardier Transportation zakończył dostawę Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS) poziomu 2 na odcinek Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna linii E30. Tym samym Bombardier jako pierwszy w Polsce zakończył wdrażanie nowej europejskiej technologii dla krajowego systemu sterowania ruchem kolejowym.
Zakres kontraktu z PKP Polskie Linie Kolejowe obejmował dostawę, instalację, testy i uruchomienie systemu sterowania ruchem kolejowym Bombardier Interflo 450, obejmującego część pokładową i przytorową. W ramach projektu istniejący system sterowania ruchem był modernizowany do standardu ERTMS poziomu 2 bez zakłóceń w prowadzonych pracach przewozowych. Linia E30 objęta jest programem modernizacji paneuropejskich korytarzy transportowych, mającym na celu zapewnienie ich interoperacyjności. W związku z tym, że modernizowany odcinek linii E30 stanowi połączenie z zachodnią granicą Polski, prace były koordynowane z niemieckimi przewoźnikami kolejowymi.
Pierwszy ERTMS poziomu 2 w Polsce
Instalacja pierwszego systemu ERTMS poziomu 2 w Polsce wymagała uzyskania szeregu istotnych zezwoleń. W pierwszej połowie roku Bombardier, jako pierwszy dostawca w Polsce, uzyskał zezwolenie na dopuszczenie do eksploatacji dla pokładowego systemu EBI Cab 2000 i jest jedynym dostawcą, który posiada takie zezwolenie na stosowanie urządzeń pokładowych ERTMS z narodowym systemem sterowania ruchem kolejowym w Polsce (SHP-STM).
– Jako pionierzy w dziedzinie technologii sterowania ruchem kolejowym, z wielką przyjemnością ogłaszamy zakończenie realizacji tego projektu dla naszego bliskiego partnera, PKP PLK. Jest to początek większych możliwości i oczekiwań w zakresie efektywnego podróżowania przez Polskę z wykorzystaniem wzajemnie połączonych systemów transportowych. Ponadto, stanowi on odzwierciedlenie naszej unikalnej znajomości rynku sterowania ruchem kolejowym w Polsce – powiedział Sławomir Nalewajka, Prezes Spółek Dywizji Rail Control Solutions, Bombardier Transportation w Polsce.
Rozwiązania ERTMS Bombardiera, lidera w rozwoju tej technologii, są eksploatowane w 3000 pojazdów szynowych oraz dostarczane na ponad 29 000 km torów na całym świecie. W Polsce rozwiązania z rodziny systemów Bombardier Interflo 450 są obecnie instalowane w ramach innych projektów, w tym na kolejnym odcinku linii E30, na linii E65 oraz Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.
Analogowa komunikacja odchodzi do lamusa
Dotychczas stosowane technologie nie pozwalały na jednoczesne nadawanie i odbieranie komunikatów, co wydłużało wymianę kluczowych informacji. Dzięki zastosowaniu systemu GSM-R możliwa jest łączność głosowa równocześnie w obu kierunkach oraz przesyłanie wiadomości tekstowych.
– Przekazywanie komunikatów stało się szybsze i sprawniejsze. Zmianę w komunikacji między pracownikami kolei można porównać do przejścia z analogowego nadawania sygnału telewizyjnego na nadawanie cyfrowe – wyjaśnia Marek Kroc, dyrektor projektu z PKP Polskich Linii Kolejowych. Na odcinku od Legnicy do Opola postawiono i włączono w system światłowodów 16 wież GSM-R. Teraz pracownicy są szkoleni z obsługi systemu na nowoczesnych terminalach. Takich samych, jakie będą używać w codziennej pracy. Nowe urządzenia pokazują wszystkie przychodzące rozmowy, pozwalają je priorytetyzować. Dźwiękiem sygnalizowane jest połączenie alarmowe i automatycznie zyskuje pierwszeństwo. Dotykowe pulpity odwzorowują posterunki, pozwalają na tworzenie grup odbiorców. Możliwa jest komunikacja tekstowa, a wszystkie rozmowy są automatycznie rejestrowane. Do eksploatacji przewidziane są terminale stacjonarne u dyżurnych ruchu oraz mobilne – do wykorzystania przez personel pociągów i dodatkowo zabezpieczone do korzystania w terenie.
Komputer pomoże maszyniście
Nad prawidłowym działaniem sieci GSM-R czuwa Centrum Zarządzania Siecią w Warszawie. Tu odbywa się koordynacja działań związanych z ewentualnym przywróceniem poprawnego funkcjonowania systemu. Rezerwowa centrala zlokalizowana jest w Poznaniu i w razie jakichkolwiek awarii może natychmiast przejąć kontrolę nad siecią. Poza funkcjami głosowymi GSM-R zapewnia również transmisję danych dla potrzeb ETCS (np. o możliwej maksymalnej prędkości pociągu na danym odcinku). Jest to drugi nowoczesny systemem wdrażany na polskiej kolei, który odpowiada za zarządzanie ruchem pociągów. Dzięki systemowi, z czujników (eurobalis) zamontowanych na torach, informacja o sytuacji na linii oraz dopuszczalnej prędkości, będzie przekazywana bezpośrednio na pulpit maszynisty, a jego praca kontrolowana przez system. W przypadku zignorowania komunikatów i ostrzeżeń oraz niedostosowania prędkości, komputer uruchomi procedurę zatrzymania pociągu, eliminując ryzyko wypadku.
GSM-R + ETCS = ERTMS
GSM-R wraz z ETCS tworzą ERTMS, czyli Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym. Trasa Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna, na której zamontowano wszystkie elementy systemu ERTMS poziomu 2, posłużyła jako odcinek pilotażowy.
– Podczas prób sprawdziliśmy m.in. pokrycie radiowe, poprawność oraz niezawodność sytemu, a także zweryfikowaliśmy zachowanie lokomotywy podczas hamowania przy dużych prędkościach. Przeprowadzone testy potwierdzają, że system działa zgodnie z przyjętymi założeniami. Pod koniec 2016 r. będą odbywać się testy systemu na całym odcinku od Legnicy do Opola. Ich celem będzie sprawdzenie, czy wszystkie zamontowane w ramach projektu urządzenia współpracują z lokomotywą – tłumaczy Marek Kroc.
Wprowadzenie ERTMS poziom 2 na odcinku Opole – Legnica i połączenie go z już unowocześnionym odcinkiem z Legnicy do Bielawy Dolnej stworzy prawdziwą kolejową autostradę na Zachód. Wartość projektu „Modernizacji linii kolejowej E30, etap II. Wdrożenie ERTMS/ETCS i ERTMS/GSM-R w Polsce na odcinku Legnica – Wrocław – Opole” to ponad 131 mln zł.