Państwowa kolej a Krajowy Program Ochrony Powietrza

Ustawodawca decydując o formie organizacyjnej zarządców państwowej infrastruktury kolejowej (spółki prawa handlowego) niejako zdecydował o mniejszym znaczeniu w strukturach państwa roli transportu kolejowego. W odróżnieniu od dróg, których zarządcami są organy administracji rządowej lub samorządowej. Potwierdza to chociażby taki fakt, że spółki kolejowe nie były wpisane na „Listę podmiotów o strategicznym znaczeniu dla gospodarki państwa". Jednak w tym przypadku jest to skutek sprawowania nadzoru właścicielskiego nad spółkami kolejowymi przez ministra infrastruktury i rozwoju, nie zaś przez ministra skarbu państwa.

Zastanawiające jest, czy słabość instytucji zarządzających infrastrukturą kolejową ma przełożenie na niewielką rolę kolei w dokumentach strategicznych państwa. Doskonałym przykładem jest projekt Krajowego Programu Ochrony Powietrza (KPOP), przygotowany i poddany pod konsultacje społeczne przez ministra środowiska (dokument można znaleźć tutaj). Jak napisano w dokumencie „celem Programu jest wskazanie kluczowych działań niezbędnych do poprawy jakości powietrza w Polsce”, którego stan w wielu miejscach w kraju wymaga realizacji przedsięwzięć w trybie pilnym.

Z treści programu wynika, że głównymi winnymi złego stanu powietrza w Polsce jest zjawisko tzw. niskiej emisji, która pochodzi ze spalania paliw stałych w piecach i kotłach we własnych domach i zasobach komunalnych oraz transport. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ma polegać głównie na wspieraniu wymiany starych źródeł ciepła na bardziej ekologiczne, wykorzystywania paliw wyższej jakości, a także zwiększania atrakcyjności transportu zbiorowego (z naciskiem na aglomeracje) oraz usprawniania zarządzania ruchem.

Analiza treści dokumentu wskazuje, że praktycznie kolej w ochronie powietrza została pominięta. Znalazł się w nim jedynie postulat włączenia transportu szynowego w system miejskich sieci transportu publicznego. Co ciekawe, w dokumencie znalazł się postulat m.in. budowy nowych autostrad i dróg ekspresowych! Zastanawiające jest, jak generowanie ruchu samochodowego może wpłynąć na ograniczanie zanieczyszczeń z transportu. Równie zastanawiające jest, że nie znalazły się (jako analogia dla transportu drogowego) postulaty inwestycji w transport kolejowy – nie uznano za stosowne wpisanie modernizacji czy remontów linii kolejowych, o budowie nowych nie wspominając.