GĂśrlitz - Zgorzelec: Miasta będą połączone linią tramwajową?

A czy taki tramwaj nie zagraża jedności terytorialnej kraju? ;)

A co na to hanyse z frankiewiczem na czele?

BEFORE/T3. [9.12.1897 - 17.5.1900/5,3km/Oberża STADT PRAG - Dworzec KREISBAHNHOF] zgorzelecka trasa była początkowo w całości jednotorowa. Wybrukowanymi ulicami szyny tramwajowe biegły środkowym pasem w jezdni z mijankami. Trakcja zawieszona była częściowo na metalowych słupach i na rozetach kamienic. Mijanki położone były w Goerlitz od Placu Pocztowego przy[25m/Schuetzen Str./przed STADTHALLE - 75m/Schmidt Str.]1.Mijanka tramwajowa[25m/Victoria Str.] po zgorzeleckiej stronie, była tuż za mostem na rogu ulic Piłsudskiego z Wolności, a dalej jednotorowa L3 miała krańcówkę trasy bez pętli zakończoną podwójnym ślepym rozwidleniem szyn [30m/tzn. torem najazdowym] za ul. Daszyńskiego w kierunku ul. Warszawskiej. Początkowo na trasie III co 20 min.kursowały wyłącznie solówki w kolorze czerwone wino z żółtym. Były to wozy motorowe dwukierunkowe zasilane z sieci pojedynczym pałąkiem kółkowym. Zawracanie w powrotną trasę nie było skomplikowane. Motorniczy ręcznie przestawiał pałąk do nowego kierunku jazdy.Pojedynczy przejazd kosztował 10 fenigów.

I. przedłużenie zgorzeleckiej L[3] od Oberży Praga do Zajazdu Brno wtedy na przedmieściu Ujazd[18.5.1900/+1,9km]. Nowe torowisko tramwajowe położono torem pojedynczym z mijankami. Prowadziło ono środkowym pasem w brukowanej jezdni ul. Daszyńskiego od przystanku pasażerskiego z 25m mijanką przy Oberży[Gasthof Stadt Prag] dalej ul. Warszawską. Zawieszona na metalowych słupach trakcja z szynami T3. od Hotelu Pod Orłem i dalej ul. Łużycką aż do krańcówki na Ujazd prowadziła skrajnym lewym poboczem jezdni. Następne 3 pojedyncze 25m mijanki były usytuowane na rogu ulic Warszawska z Maratońską, Łużycka z Baczyńskiego, i na krańcówce T3 bez pętli przed mostkiem strugi Czerwona Woda na rogu ul. Łużycka z Rzeczki Górne za Zajazdem[Gasthaus Stadt Bruenn/Moys I]. W godzinach szczytu T3. wzmacniały tramwaje z wozem doczepnym dwukierunkowym. Zawracanie zespołu [tramwaj + wóz doczepny] na końcu toru bez pętli polegało na manewrze odczepienia przyczepy od wozu motorowego na wysokości mijanki, najechaniu tramwaju do końca torowiska, przestawieniu pałąka kółkowego do nowego kierunku jazdy,objazdu wagonu doczepnego mijanką, wycofaniu w kierunku doczepy po przestawieniu pałąka z kółkiem, ponownym sprzężeniu w zespół trakcyjny, przestawieniu pałąka z kółkiem w nowym kierunku jazdy w trasę powrotną. T3. Moys I - Kreisbahnhof w roku 1928 gruntownie zmodernizowano. CDN...

[Separate Tramline/1905] Za mostem w prawo od trasy T3. na prawym brzegu Nysy[wokół dz. MDK Zgorzelec]w dniach od 01.06. do 30.09.1905r. zorganizowano Górnołużycką Wystawę Rzemiosła i Przemysłu.Zaprezentowało swe wyroby 11.400 wystawców na powierzchni 163.900m kw., teren wystawy i nowo otwartą [1902/Oberlausitzer Ruhmeshalle]Halę Pamięci i Sławy zwiedziło 1,5mln osób. Na zgorzelecką wystawę krajową[przez 4 m-ce]prowadziła 2,45km specjalna linia tramwajowa spod Dworca Głównego [Goerlitz Hbf]. Wydzielone środkowym pasem brukowanej jezdni torowisko bez mijanki było pojedynczym odgałęzieniem funkcjonującej T3. [7,2km/Moys1. - Goerlitz Kreisbahnhof]. W ciągu ul. Wolności [b.Victoria Str./Am Fridrichsplatz]] położno 250mtp z jednym ślepym torem na krańcówce trasy przy Głównych Wrotach Wystawy. Trakcja tramwajowa zawieszona była na rozetach kamienic i metalowych słupach. Trasę tą obsługiwały wypożyczone z Bydgoszczy 4 [dwukierunkowe 5 okienne wozy motorowe] zasilane pojedynczym pałąkiem kółkowym. Posiadały one widoczny boczny obustronny napis \"zgorzeleckie tramwaje\" w kolorze czerwone wino z żółtym, wagony były numerowane po bokach dużą cyfrą koloru żółtego. Były szybsze i większe od posiadanego już taboru[napęd 2x 32kw/dł.7,61m/16si.+26st. os.]Kursowały pełne pasażerów po 10 fenigów za przejazd. Tramwaj nie mógł zawracac po zgorzeleckiej stronie. Po dojechaniu z pasażerami na krańcówkę ślepego toru[jednych dowoził a drugich odwoził] motorniczy ręcznie dokonywał manewru zmiany pałąka z kółkiem zgodnie z nowym kierunkiem jazdy. Po 5 min. odjeżdżał zapełniony pasażerami na lewy brzeg gdzie przy Stadthalle oczekiwał na 75m mijance na kolejny kursujący tramwaj[Tw/Bromberg] lub przepuszczał T3. [Tw/Lueders]kursujący linią stałą. Rok 1905 to dla brukowanych ulic Zgorzelca czasy najdłuższego stanu szyn tramwajowych ~2,75 km. CDN..

BEFORE/Zgorzeleckie tramwaje - c.d.Miasto do 1914r. systematycznie powiększało liczbę ludności/1900=80.931, 1905=83.766,1910=85.806/W tym okresie funkcjonowała komunikacja tramwajowa na 4. liniach stałych i 1. okresowej [Main Gate/Exhibition - Goerlitz/Main Railroad Station]. W 1906r. zmieniono numerację tras. Tramline [I/II/III/IV]cyfry rzymskie zastapiono arabskimi[1/2/3/4], ponadto od 1907r. wprowadzono opłaty strefowe na trasach poza miasto. Przejazd jednorazowy w granicach miasta kosztował 10 fenigów, a na przedmieścia Landeskrone i Moys pobierano dodatkową opłatę + 5 fenigów.Zatem przejazd na całej 7,2 km trasie UJAZD[Moys2.]- Goerlitz[Local Railway Station] wynosił 15 fenigów od pasażera. W tym okresie już miasto posiadało liczne turystyczne atrakcje, wspaniałe gmachy i monumentalne budowle. Widoczny z daleka wiadukt kolejowy[1847r./zelektryfikowany od 1.9.1923r./1936r. gruntowna renowacja]30 kolumnowy, 35m wysokości, 8,6m szerokości, 475m długości. W pobliżu malowniczy stalowy mostek dla pieszych [Fussgaengerbruecke], z boczną drewnianą kładką dla pieszych [Neissesteg] prowadzącą na rzeczną wyspę do urokliwego letniego kiosku z bufetem [Neisseinsel], gdzie w pogodne dni można było posiedziec przy kawie z ciastem czy napic się piwa. A za wiaduktem na wschodnim brzegu NYSY przystań dla łódek i kajaków, skąd można było sobie popływac Rzeką Nysą aż do kolejnej przystani, która znajdowała się na prawym brzegu rzeki przy obecnym Bulwarze Greckim [Budynek ze studnią] na rogu zgorzeleckich ulic Struga z Daszyńskiego. W 1906r. powstały nad Nysą [przy budynku dawnej fabryki zwijek]nowoczesne jak na owe czasy przetwornice tramwajowe, które dostarczały prąd całej sieci tramwajowej miasta aż do połowy lat 60. cdn...

T3/Before. Przed I WW były też plany wydłużenia zgorzeleckiej trasy o ~ 8 km z Ujazdu aż do Sulikowa. Koncepcja ta zakładała funkcjonowanie tzw.Schoenberger Kleinbahn jako jednotorowej kolejki dojazdowej z mijankami.Czas zawieruchy wojennej pokrzyżował jednak plany i ta ambitna inwestycja nie doczekała się realizacji. W okresie IV - VIII 1914r. trwała przerwa w komunikacji szynowej w całym mieście. Oprócz biletów tramwajowych za przejazd można było płacic żetonami w kształcie monet. W mieście funkcjonowały różne żetony przejazdowe np. z napisem dla dzieci, dla dorosłych, dla urzędników, dla pracowników poczty, na wolny przejazd. I ciekawostka.W latach hiperinflacji 1923/1924 opłata za przejazd tramwajem T3. Ujazd - Dworzec wynosiła 100 mld Marek[papierowych]. Dopiero od 1925r. wróciły ceny przedwojenne po 10 fenigów za przejazd.cdn.

Inne ważne daty z historii \"zgorzeleckich tramwajów\". W 1914 i w dalszych latach potrzebom wojny podporządkowano całą energetykę, transport i produkcję przemysłową II Rzeszy, a od 1917 wprowadzono cesarski nakaz oszczędności energii elektrycznej[limity zużycia prądu także dla Goerlitz] Nadmierna eksploatacja i rabunkowa gospodarka wojenna podkopały stan całej sieci tramwajowa miasta. Wzrastała liczba wypadków z pasażerami w ograniczonym ruchu tramwajowym, bardzo często zaczęły się powtarzac wykolejenia i stłuczki wozów motorowych na trasach przejazdu. Brak motorniczych i doświadczonego personelu[powołanych na front] poskutkował wielkimi stratami materialnymi w komunikacji szynowej miasta. W 1919 podrożały ceny przejazdów tramwajowych. Bilet za 20 fenigów obowiązywał za jazdę bez przesiadania. W 1920 wciąż obowiązywały ograniczenia zużycia energii z powodu problemów miasta z dostawami węgla i ropy. Galopująca inflacja waluty krajowej spowodowała pełzający wzrost wszystkich cen. W maju 1920 podwyższono cenę biletu do 30 fenigów za jazdę tramwajem bez przesiadania i 50 fenigów za jazdę z przesiadką, a już w listopadzie 1920 ceny wzrosły odpowiednio do 50f. i 80f. 3 okienne dwukierunkowe wozy tramwajowe + doczepne od 1920 przemalowano na nowe barwy. Po zgorzeleckich szynach do roku 1935 kursowały tramwaje zasilane z sieci pałąkiem kółkowym w barwach zieleń z beżem. Po bokach posiadały zielony napis wielkimi literami[zgorzeleckie tramwaje] na beżowym tle. 5.10.1921r. gdy linię 3 po raz kolejny wydłużono [+1,7km]na przedmiescie Rauchwalde przejazd kosztował już 15 Marek. U schyłku Hiperinflacji w listopadzie1923 za przejazd na trasie T3. Rauschwalde - Moys2 pasażer musiał zapłacic 150.000.000.000 Marek!!! c.d.n.

Dalsze ważne zmiany dla zgorzeleckich tramwajów[Before/T-3]. 9 listopada 1918 upadła II Rzesza Niemiecka. 28 czerwca 1919 proklamowano Republikę Weimarską. Dotkliwy kryzys w niemieckiej gospodarce. 1 listopada 1923 udaną reformę walutową przeprowadził prezes Banku Rzeszy Hjalmar Schacht. Przywrócono nowej marce [1923/1924-Rentenmark od 1925-Reichsmark] przedwojenny parytet w złocie. Kurs nowej RM ustalono ponownie na 419,78 Marek za $100. Kryzys gospodarczy w Niemczech zakończył się dzięki przyznanym ulgom w spłatach odszkodowań wojennych i znaczącej pomocy kapitału brytyjskiego i amerykańskiego. Dla mieszkańców [od 1830r.]garnizonowego miasta Goerlitz też nastały lepsze czasy. Powróciły przedwojenne ceny. Przejazd zgorzeleckim tramwajem na T[3] z przedmieścia Ujazd[Moys II] - Rauschwalde kosztował od roku 1924 ponownie 15 fenigów. Od roku 1926 po zgorzeleckich szynach kursowały pierwsze nowe Tw WUMAG. Były większe [dł.9,25m/20+28os.] i mocniejsze[nap.2x33,5 kw] od zużytych [już 30 letnich] Tw Lueders. Stary tabor tramwajowy od 1927/1928 [przedwojenne Tw Lueders + Tw Herbrand] systematycznie modernizowano. A 15 wagonów Lueders i 5 wagonów Herbrand przerobiono na wozy doczepne. Do końca roku 1928 zrewitalizowano także całośc trasy z Ujazdu do Placu Pocztowego.

Dalsza rozbudowa garnizonu z obszernym zapleczem wpłynęła na modernizację elementów infrastruktury zgorzeleckich tramwajów. Do końca roku 1928 gruntownie przebudowano odcinek trasy T3 z Goe./Demianiplatz -b.Hindenburgplatz - Stadthalle i dalej przez most [JPII] aż na przedmieście Ujazd[b.Goe./Moys2]. Zdemontowano w całości zużytą nawierzchnię szynową z pojedynczymi mijankami i starą trakcję tramwajową, która pierwotnie biegła środkowym pasem w brukowanej jezdni. Zamontowano nową siec trakcyjną na rozetach kamienic[w ciągu ulic Piłsudskiego,Daszyńskiego,Warszawska do posesji Hotel \"Pod Orłem\"] i zawieszono na nowych słupach tramwajowych[stare metalowe słupy trakcyjne na moście JPII i na odcinku od skrzyżowania ul.Warszawska/Dąbrowskiego,Łużycka aż do krańcówki bez pętli z nową mijanką wymieniono na stalowo-ażurowe]. Wtedy też torowisko końcowego przystanku pasażerskiego z mijanką dla T3 na Ujezdzie kawałek przesunięto w kierunku mostku na strudze Czerwona Woda[b.Am Rothwasser]. Tj. od [Final Stop]mieszczącego się pierwotnie przy zajezdzie/Foray House \"Stadt Bruenn\"[b.Seidenberger Str.31] do gospody/Tavern \"Kaiser Wilhelm Saal\" pózniejszej \"Zur Endestation\"[b.Seidenberger Str.43]. Przebudowano także nawierzchnię szynową na dwutorową w brukowanej jezdni od zgorzeleckiego budynku Hotel \"Pod Orłem\"przy ul.Warszawskiej przez most na Nysie aż do o.placu Gor.Demianiplatz. Od 31.12.1928 regularny ruch liniowy wagonu motorowy z doczepnym na T3 [MoysII - Rauschwalde] wzmocniono o nową T3A[Inn\"Stadt Prag\" - Kreisbahnhof].1 Lipca 1929 przedmieście Moys włączono w granicę miasta Goerlitz. Zlikwodowano przejazdy strefowe a pojedynczy bilet staniał z 15 do 10 Fenigów. cdn...

Miasto Goerlitz \"rozkwitło\" gospodarczo po rozbudowie garnizonu z zapleczem dla 3000 żołnierzy z 8 okręgu militarnego. Wzrastała także liczba jego mieszkańców: [1917= 69460, 1920= 83004,1930= 94233, 1940=95500]. Co jeszcze wtedy było ważne nie tylko dla prawobrzeżnej części miasta. 1.07.1925 otwarto lotnisko[Domestic Airfield-port] dla małych samolotów i sterowców cywilnych na terenach w pobliżu Goe./Klinikum. Obsługiwało ono stałe połączenia lotnicze z Goerlitz do Wrocławia, Drezna i Lipska. Dwukrotnie [5.10.1930 i 16.06.1939] lądował tu słynny sterowiec LZ127 Graf Zeppelin[236m dł.] 11.05.1930 konsekrowano nowy Kościół Garnizonowy pw. św.Bonifacego. Od I 1933 w Niemczech na fali ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego staje u władzy A.Hitler. Ten mało znany nowy kanclerz bezzwłocznie decyduje o odbudowie sił zbrojnych co przynosi dynamiczny rozwój pogrążonej w głębokim kryzysie niemieckiej gospodarce. Po \"zgorzeleckiej\" stronie miasta wyrastają nowe 3 kompleksy wojskowych koszar z obszernym zapleczem [1.zmodernizowane] o.przy ul.Armii Krajowej[stare czerwone koszary z 1896 rozbudowano w 1934, od 1938 zwane Courbiere-Kaserne],[2.wybudowane w 1935/Kleist-Kaserne] o.przy ul. Aleja Boh.II Armii Wojska Polskiego,[3.wybudowane w 1936/Wienterfeld-Kaserne] o.przy ul. E.Orzeszkowej na Ujezdzie. Mundurowi stali się więc bardzo widoczni w pejzażu Goerlitz i jego szynowego transportu miejskiego. Przemieszczali się tramwajami T3,T3A a potem także T2 i T5 z terenu garnizonu do 3.dworców kolejowych [Moys, Goe.Hbf czy Kreisbahnhof] albo na przepustkach w kinie, licznych kawiarniach, czy w gospodach. cdn.

Od 1928 po gruntownym remoncie torowiska tramwajowego z nowym układem szyn i przebudowie sieci włącznie z wymianą słupów trakcyjnych na T[3] zmieniono też usytuowanie i ilośc przystanków pasażerskich. Po rewitalizacji krańcówka zgorzeleckiej trasy na Ujazd[b.Moys2] z 25m. 1-torową mijanką bez pętli kończyła bieg przed mostkiem przy ruczaju o.Czerwona Woda/b.Am Rothwasser. Końcowy zaś przystanek [final stop] usytuowano przy b.zajazd/Roadhouse[Zur Endestation]o.ulica Łużycka[b.Seidenberger Gasse43]. Dalej aż do mostu na Nysie Ł.[o.JPII] prowadziły następujące przystanki[2.Tram Stop]bez mijanki 1.torowo z trakcją zawieszoną na ażurowo-stalowych słupach na rogu ul.Łużycka/Reymonta b.oberża/Forayhouse[Stadt Bruenn]przy b.Seidenberger Gasse31.[3.Stop] z 25m 1-torową mijanką na rogu o.ulic Baczyńskiego/Łużycka b.gospoda/Steakhouse[Zur Stadt Goerlitz]przy b.Seidenberger Gasse16.[4.Stop]o.Warszawska/b.Schenckendorff Gasse na1.torze bez mijanki ~ 50m za 2.wiaduktem kolejowym prowadzącym na Wrocław.[5.Stop]za rogiem ulic o.Warszawska/Maratońska[s.p.Orlen] z 25m 1-torową mijanką na b.placu Schenckendorff Place.[6.Stop]o.Warszawska/przy b.Schenckendorff Street27 na 1.torze bez mijanki przy b.kinie Grunwald[b.Cafe+tea garden Sanssousi]. Za skrzyżowaniem ulic Warszawska/Dąbrowskiego tramwajowa trasa prowadziła dalej już torem podwójnym. [7.Stop] 2.tonowo przy o.DH Wenus a dawniejszej oberży/Tavern [b.Stadt Prag] na Daszyńskiego/b.Prager Street75. Tu też usytuowane było torowisko manewrowe pozwalające na zawrotkę zespołu trakcyjnego bez pętli dla miejskich linii szczytowych kursujących na skróconych relacjach. Dalej po łuku w lewo tramwaje skręcały w o.ul.Piłsudskiego tu przystanek [8.Stop]po remoncie trasy kawałek przesunięto z 1.torowej mijanki na rogu ulic o.Wolności/Piłsudskiego[b.Wiktoria Gasse] 2.tonowo w stronę b.piekarnia/cukiernia[Cafe+confectioner\'s Zur Ruhmeshalle/b.Reichenberger Street3]. Dalej już za za mostem tramwaj miał przystanek [9.Stop]kawałek za Stadthalle na Schmidt Street[b.Bruecken Str.] kolejny[10.Stop] był przy Muelweg,[11.Stop] był na Moltke Str., od 1.07.1939 trasa kończyła bieg na węzle integracyjno-przesiadkowym Demiani Place. Tramwaje kursowały co 10 minut w godzinach od 6:00-21:00 a co 20 minut od 21:00-23:00 oraz w niedziele i święta. Trasę 8,9km[Moys-Rauschwalde] tramwaj pokonywał w 35 minut po 10 fenigów za przejazd. Wagony motorowe i doczepne od 1935 malowano w barwy beżowo/beige z zielonym z dużymi bocznymi cyframi numeracji wozów też w kolorze zielonym.cdn.

Na przełomie 1928/1929 przeprowadzono prace modernizacyjne [zgorzeleckiej] tramwajowej sieci trakcyjnej.Wymieniono stare konstrukcje wsporcze na nowe wysięgniki słupowe, zużyte linki nośne z wieszakami oraz linki poprzeczne na nowe przewody jezdne. Na odcinku od STADHALLE i dalej mostu na NYSIE [o.papieża JP II] do posesji o.Hotel \\\"Pod Orłem\\\"dotychczasową jednotorową nawierzchnię szynową biegnącą środkiem brukowanej jezdni przebudowano na dwutonową.Od skrzyżowania ulic WARSZAWSKA/DĄBROWSKIEGO aż do mijanki z krańcówką toru tramwajowego przed mostkiem przy ruczaju Czerwona Woda/UJAZD na Łużyckiej[Moys-Am Rothwasser /b.Seidenberger Street] wymieniono w całości [zużyte/20 letnie]torowisko na nowe. Nowy [zgorzelecki] węzeł integracyjno-przesiadkowy b.Oststadt Zentrum\\\"Stadt Prag\\\" po remoncie posiadał wydłużoną mijankę tramwajową z głównym dwutonowym przystankiem pasażerskim przy kamienicy na początku o.ul.Warszawskiej[b.Schenckendorff Street 2]. Tramwaje WUMAG z pojedynczym odbierakiem rolkowym nową infrastrukturą pokonywały trasy z Ujazdu w kierunku;2/Landeskrone[w42min.],3/Rauschwalde[w35min.]Kreisbahnhof[w29min.],Goe.Hbf[w25min],3/Demianiplatz[w22min.], Stadthalle[w17min.]a linia 3A[od 31.12.1928-]potem 5[od 31.12.1938-]a z nowego węzła STADT PRAG do dworca kolejowego Kreisbahnhof[w24min.]Na potrzeby garnizonu w 1937 wybudowano nowoczesną jak na owe czasy piekarnię w Łagowie[łagowski chleb jeszcze w latach60. słynął ze znakomitego smaku i znikał ze zgorzeleckich sklepów]. Od 1938 na trasie z o.Łagowa [b.Leopoldshain] przez koszary garnizonowe i główny dworzec kolejowy aż na lotnisko/Flugplatz Goe.[Fliegerhorst mit kleine WS] kursowała miejska linia autobusowa L[co30min.].Linię tą od 1938 obsługiwały pojazdy marki LKW, a od 1939 Mercedesy LO-2600.Od 1943 autobus miejski L kończył trasę z Łagowa w Zgorzelcu na małej pętli przy o.ulicy S.Staszica na węzle [o.Warszawska]przy Stadt Prag [b.Schenckendorff Street2]. Rok 1944 był dla mieszkańców oraz komunikacji tramwajowej i autobusowej miasta Goerlitz symbolem bolesnych problemów i klęski, która docierała sygnałami z frontu wschodniego.Reglamentacja energii elektrycznej [braki dostaw węgla i ropy]paraliżowały codzienne funkcjonowanie życia mieszkańców. Komunikacja kolejowa, tramwajowa i autobusowa kursowała nieregularnie. Paraliż komunikacyjny na prawym brzegu Nysy nastał 7.5.1945 gdy cofające się niemieckie wojsko wysadziło w godzinach wieczornych wszystkie 7 mostów w mieście. CDN.