UTK: Możliwe korzystne zmiany w TSI Hałas. Polscy przewoźnicy odetchną?

Projekt zmienionej TSI Hałas wprowadza obowiązek wyznaczania odcinków linii kolejowych – tzw. "cichych sekcji" – na których od 8 grudnia 2024 r. (daty wejścia w życie rozkładu jazdy 2024/2025) mogłyby poruszać się wyłącznie wagony towarowe spełniające normy w zakresie emisji hałasu podczas przejazdu. Ciche sekcje powstaną na liniach, po których średnio w ciągu roku przejeżdża powyżej 12 pociągów towarowych w porze nocnej (godz. 22-6). Aby uniknąć tworzenia wąskich gardeł na sieci kolejowej, warunek ten musi być spełniony minimum na odcinku 20 km.

Wyciszenie taboru kosztowne

Aby obecnie używane wagony towarowe mogły poruszać się po cichych sekcjach, muszą zostać wyposażone w kompozytowe wstawki hamulcowe czy hamulce tarczowe. Wymiana wstawek hamulcowych z żeliwnych na kompozytowe jest tańsza, jednak może nieść za sobą dodatkowe koszty. W większości wagonów konieczna jest też wymiana kół z obręczowanych na monoblokowe. To zwiększa koszty dostosowania nawet siedmiokrotnie. Szacuje się, że dostosowanie taboru towarowego do nowych regulacji kosztowałoby polskich przewoźników nawet 2 mld zł.

Udane negocjacje w sprawie polskiego rynku kolejowego

Od początku prac w Agencji przedstawiciele Polski promowali rozwiązania uwzględniające specyficzną sytuację polskiego rynku przewozów towarowych i prowadzące do ograniczenia kosztów dostosowania dla przewoźników i właścicieli wagonów. Prezes Urzędu Transportu Kolejowego pod koniec 2017 r. zgłosił propozycję tzw. szczególnego przypadku umożliwiającego dalszą eksploatację określonych grup wagonów na cichych sekcjach w Polsce.

Propozycja Prezesa UTK spotkała się ze zrozumieniem Agencji i została ujęta w projekcie TSI Hałas. Dzięki temu rozwiązaniu wagony:

* wyposażone w koła obręczowane,
* z jednostronnym hamowaniem kół (konfiguracją wstawek hamulcowych 1Bg lub 1Bgu),
* w ruchu "s" (do 100 km/h) wyposażone w hamulec "ss",
* w ruchu "ss" (do 120 km/h), które nie są wyposażone w koła odporne termicznie i zawór hamulcowy z załamaną charakterystyką

będą mogły być w dalszym ciągu eksploatowane z żeliwnymi wstawkami hamulcowymi na cichych sekcjach w Polsce. Te typy to około 75% eksploatowanych w Polsce wagonów towarowych. Korzystanie z tego rozwiązania będzie możliwe do końca 2036 roku. Jeżeli w sąsiadującym z Polską państwie członkowskim obowiązywać będzie analogiczny szczególny przypadek, takie wagony będą mogły być eksploatowane w ruchu między tymi państwami. Wiele wskazuje na to, że będzie to możliwe w ruchu między Polską i Czechami.

Koniec prac nad nowym dokumentem w 2019 roku

W najbliższym czasie projekt zmiany TSI Hałas trafi do Komisji Europejskiej, gdzie będzie przedmiotem dyskusji i głosowania w Komitecie ds. Bezpieczeństwa i Interoperacyjności Kolei z udziałem przedstawicieli państw członkowskich. Ostateczne zakończenie prac nad dokumentem i jego publikacja w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej planowane są w pierwszej połowie 2019 r.

Pierwotny projekt TSI Hałas przewidywał konieczność dostosowania wszystkich wagonów do końca 2025 r. Jeśli polskie propozycje zostaną zaakceptowane, to konieczne będzie dostosowanie tylko taboru poruszającego się po "cichych sekcjach" i nieobjętego szczególnym przypadkiem – a więc około 25% polskich wagonów towarowych. Pozostałe wagony będą mogły być eksploatowane na terenie Polski bez zmian do końca 2036 r.

Zmiana TSI Hałas będzie pierwszą specyfikacją, która znajdzie zastosowanie do istniejących podsystemów strukturalnych – w tym przypadku w podsystemie "tabor". Umożliwia to nowa dyrektywa 2016/797 w sprawie interoperacyjności systemu kolei w Unii Europejskiej.