Co robi MIB, by efektywnie zrealizować KPK?

– Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych nie został dostosowany do możliwości PKP PLK, dlatego zakres ujętych w nim zadań inwestycyjnych okazał się niemożliwy do wykonania w zaplanowanych terminach – przytacza raport NIK-u posłanka Anna Sobecka. Do końca 2015 r. nie zakończono niemal połowy ze 153 projektów ujętych w programie i nie wykorzystano ponad 11,3 mld zł zaplanowanych w 2011 r. środków unijnych na infrastrukturę kolejową.

Z danych wynikało, że największe trudności spółka PKP PLK miała z realizacją projektów dużych, o wartości powyżej 1 mld zł każdy. – Z 12 takich projektów zawartych w programie, spółka zdołała zrealizować do końca 2015 r. jedynie połowę – podaje Sobecka. Sześć niezrealizowanych projektów zostało poddanych procesowi fazowania i przeniesienia części zakresu do realizacji w ramach unijnej perspektywy finansowania 2014-2020 oraz zostały ujęte w Krajowym Programie Kolejowym.

W ramach KPK przewidziano obecnie realizację 20 dużych projektów o wartości powyżej 1 mld zł każdy. – W ocenie NIK wymaga to szczególnie starannego przygotowania tych inwestycji dla zapewnienia ich terminowej realizacji – czytamy w interpelacji. Posłanka pyta więc Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, jakie działania podejmie resort w celu efektywniejszej i terminowej realizacji Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych.

Zadbać o stabilność dokumentów programowych

Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych obowiązywał w latach 2011–2015, po czym został zastąpiony przez Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku. W dniu 23 listopada 2016 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie aktualizacji Krajowego Programu Kolejowego. – Uchwała wprowadziła zmiany, które pozwoliły na urealnienie Programu m.in. poprzez spłaszczenie wydatków planowanych na lata 2019–2020 oraz aktualizację harmonogramów poszczególnych projektów – wyjaśnia resort.

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa zapewniło o większej stabilności dokumentów programowych. – W celu zapewnienia większej elastyczności KPK obejmuje jedynie zagregowane wydatki na poszczególne zadania i zagregowane wydatki w poszczególnych latach, a rozbicie finansowe na poziomie dokładności takiej jak wcześniej w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych (WPIK), przedstawione jest w dokumencie niższego rzędu, tzw. Szczegółowym Planie Realizacji KPK (SPR KPK) – podaje Kazimierz Smoliński, sekretarz stanu w MIB.

Zdaniem resortu, zastosowane rozwiązanie pozwoli na zapewnienie większej stabilności dokumentów programowych. – Wprowadzanie drobnych zmian w trakcie realizacji projektów będzie możliwe bez konieczności zmiany całego programu. Korekty do programu umożliwia zamiana ustawy o transporcie kolejowym. Rada Ministrów, poprzez przyjęcie sprawozdania rocznego z wykonania SPR KPK, może wyrazić zgodę na aktualizację KPK w zakresie wskazanym w sprawozdaniu, z zastrzeżeniem, że aktualizacja ta nie może zwiększyć łącznego limitu wydatków z budżetu państwa na realizację programu. – Pozwoli to na bieżące reagowanie na ewentualne problemy w realizacji KPK, co przyczyni się do usprawnienia jego realizacji i wykorzystania środków finansowych alokowanych na projekty kolejowe – odpowiada Smoliński.

Przygotowania zarządcy

Wśród działań, które podjęto w celu efektywniejszej i terminowej realizacji KPK, jest powołanie w grudniu 2016 r. Rady Ekspertów ds. działań mających na celu optymalizację procesu realizacji inwestycji kolejowych. – Działalność rady przyczyni się do usunięcia przeszkód dla inwestycji w infrastrukturę kolejową, co pozwoli na usprawnienie procesu inwestycyjnego w sektorze transportu kolejowego – wyjaśnia resort. Zadaniem rady będzie rekomendacja działań w celu usuwania przeszkód w procesie inwestycyjnym.

Usprawnienie procesu inwestycyjnego możliwe jest także dzięki Forum Inwestycyjnego. Zdaniem MIB, ma to być miejsce stałego dialogu i wymiany informacji ze środowiskiem firm świadczących usługi w zakresie wykonawstwa infrastrukturalnego na rzecz PKP Polskie Linie Kolejowe. To właśnie w ramach forum uzgodniono możliwość płatności za materiały i urządzenia do 90% wartości materiałów w wysokości 25% zaakceptowanej kwoty kontraktowej, możliwość udzielenia zaliczki kontraktowej do 10% zaakceptowanej kwoty kontraktowej.

Dużo zmian wprowadzono także w samej procedurze przetargowej, które uwzględniają postulat dokonywania oceny ofert w oparciu o cenę i inne kryteria w relacji 40:60. Wprowadzone kryteria pozacenowe dotyczą terminu realizacji, doświadczenia personelu wykonawcy oraz specyfiki danego zlecenia. Dokonano również zmiany w dokumentach bazowych, m.in. we wzorach umów, do których wprowadzono elastyczne warunki pozwalające na zmiany umowy, możliwość odbioru robót odcinkami oraz zmiany w zasadach naliczania kar umownych.

– Działania mające poprawić efektywność i przyspieszyć realizację KPK podejmowane są także równolegle w zakresie organizacji pracy w PKP PLK – wyjaśnia MIB. Jak podaje resort, wśród nich jest między innymi wydzielenie części wsparcia dla zadań inwestycyjnych w obszarach: jakości, zamknięć torowych, dokumentacji, wycen inwestycyjnych czy robót dodatkowych w Centrum Realizacji Inwestycji. Powołano również komórki ds. roszczeń w celu ujednolicenia procesu rozpatrywania roszczeń związanych z realizacją inwestycji oraz wprowadzono kontrole jakości realizowanych inwestycji i nadzór nad ich wykonaniem poprzez wdrożenie wytycznych geologicznych oraz badania kontrolne przez laboratoria GDDKiA.